Mimo tego, że określenie „tuzin” wciąż jest często spotykane, w powszechnym użyciu pojawia się znacznie dawniej niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Jednak wiele z wyrażeń na które mogliśmy natrafić jeszcze na początku XX wieku, właściwie bezpowrotnie zniknęło z języka polskiego i sprawia nie lada problem przy interpretowaniu tekstów. Jakie miary warto znać?
Spis treści
Tuzin – czyli dwanaście
Tuzin to najpowszechniej spotykana dawna miara, np. na przy zakupie jajek. Oznacza po prostu dwanaście sztuk i pochodzi najprawdopodobniej z Mezopotamii i aramejskiego systemu liczbowego, który jest podstawą dwunastkowego systemu liczbowego. Samo słowo tuzin wywodzi się od łacińskiego duodecym.
Kopa – czyli sześćdziesiąt
Kopa czyli 60 sztuk, co równa się 4 mendlom lub 5 tuzinom. Kopa jako liczba zniknęła z użytku w języku polskim na koniec XIX wieku, wciąż pojawia się jednak w wyrażeniu „kopa lat”, oznaczającym „wiele lat”.
Mendel – czyli piętnaście
Mendel czyli 15 sztuk. Mendel, podobnie jak kopa, właściwie zanikł na koniec XIX wieku, pojawia się jedynie jako określenie 15 jajek.
Gros – tuzin tuzinów
Gros czyli 144 sztuki. Gros to określenie na przemnożenie tuzinów (12×12), dawniej używane głównie w określaniu liczby produktów rolnych.
Inne staropolskie miary
- Izba czyli 40 sztuk
- Wielka setka czyli 120 sztuk
- Sztyga czyli 20 sztuk
- Wielki tysiąc czyli 1440 sztuk
- Wielki gros czyli 1728 sztuk – tuzin grosów (12×144)