Rozdzióbią nas kruki wrony – opracowanie

Szymon Winrych to pseudonim głównego bohatera noweli Stefana Żeromskiego, pt. Rozdzióbią nas kruki, wrony. To bardzo naturalistyczny utwór, który opowiada o zawiedzionych nadziejach Polaków w związku z upadkiem powstania styczniowego. Sam Winrych jest przedstawicielem zwolenników walki narodowowyzwoleńczej, dla którego wolność ojczyzny jest najwyższą wartością. Dlatego też jego porażka robi jeszcze bardziej dramatyczne wrażenie na czytelniku. 

Stefan Żeromski napisał nowelę Rozdzióbią nas kruki, wrony, kiedy w literaturze polskiej panowały modernistyczne mody naturalistyczne, a dużą rolę odgrywała w literaturze natura. Nie inaczej jest u Żeromskiego. Przyroda jest w jego utworze zarówno dodatkowym narratorem, który współtworzy dekadencki nastrój świata przedstawionego, jak i jednym z bohaterów. 

Stefan Żeromski to jeden z tych twórców polskich, którzy wiele miejsca w swoich dziełach poświęcili bieżącej historii swojego narodu. Autor był niemalże rówieśnikiem powstania styczniowego i na własnej skórze doświadczał konsekwencji społecznych i narodowych jego klęski. Nie powinno więc dziwić, że takie generacyjne doświadczenie stało się głównym tematem wczesnej twórczości Żeromskiego. 

Polski chłop w opowiadaniu Stefana Żeromskiego, pt. Rozdziobią nas kruki, wrony to postać drugoplanowa, choć bardzo istotna nie tyle dla fabuły, co dla pełnego odczytania nastroju, jaki w utworze panuje oraz jego przesłania. Pojawia się ona dopiero w momencie, kiedy główny bohater opowiadania już nie żyje zakatowany przez Moskali.

Tytuł opowiadania Stefana Żeromskiego, Rozdzióbią nas kruki, wrony jest metaforą fatalistycznego nastroju, jaki charakteryzuje świat przedstawiony w utworze. Stwierdzenie zawarte w tytule nie pozostawia wątpliwości, że „nas”, czyli pewną określoną grupę ludzi, którą miał na myśli autor (być może jest to jego pokolenie, być może cała ludzkość), czeka banalny, drastyczny i zupełnie nie podniosły koniec życia.

Rozdzióbią nas kruki, wrony… to przykład literatury naturalistycznej, bardzo popularnej w Europie na przełomie XIX i XX wieku. Stefan Żeromski użył tutaj bardzo brutalnych środków do opisania brutalnego morderstwa dokonanego przez żołnierzy carskich na powstańcu styczniowym. Symboliczne gromady wron i kruków skuszonych padliną podkreślają, że nawet po śmierci nikt nie uszanuje zwłok powstańców.

Szymon Winrych od wielu dni podróżuje, by dostarczyć broń walczącym powstańcom. Zauważa nadciągający oddział Moskali i próbuje uciec, ale w końcu zatrzymuje się. Rosjanie doganiają go i od razu odkrywają broń ukrytą na wozie.