Przedwiośnie – opracowanie

Jadwiga Baryka to matka głównego bohatera powieści Stefana Żeromskiego pt. Przedwiośnie. Jest to postać występująca jedynie w pierwszej części książki, jednak wspomnienia związane z nią będą dla Cezarego Baryki ważnym drogowskazem moralnym i życiowym jeszcze na długo. Żeromski przedstawił Barykową niemal jako archetyp matki, ofiarnej, zdolnej pokornej, zdolnej poświęcić wszystko dla syna i męża, dla rodziny. Najprawdopodobniej to dzięki niej kilkunastoletni Cezary, jeszcze w czasie mieszkania w Baku, nie zatracił się w stu procentach w bolszewickiej ideologii i propagandzie. 

Seweryn Baryka to jeden z drugoplanowych bohaterów Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. Drugoplanowych, lecz bardzo istotnych dla fabuły powieści. To z jego bowiem ust padają słowa słynnej opowieści o szklanych domach, która ma zachęcić głównego bohatera, Cezarego Barykę, do powrotu do Polski po tym jak ta odzyskuje niepodległość. Opowieść zresztą spełnia swoje zadanie, co daje przyczynek do większej części historii w Przedwiośniu. 

Sformułowanie „szklane domy” funkcjonuje w języku polskim do dzisiaj i oznacza coś nierealnego, wytwór czyjejś wyobraźni niemożliwy do zrealizowania, mrzonkę, niedościgłe marzenie. Warto pamiętać, że sformułowanie to pochodzi z jednej z najważniejszych powieści Stefana Żeromskiego, pt. Przedwiośnie. „Szklane domy” wrosły nie tylko w język potoczny, lecz także w mentalność polską, zwłaszcza tę jej część, która oparta jest mocno na tradycji literackiej. 

Przedwiośnie to chyba jedna z najbardziej kontrowersyjnych powieści w dorobku Stefana Żeromskiego. Jest tak m.in. przez dynamicznego głównego bohatera, tematykę utworu, a także (a może przede wszystkim) przez bardzo niejednoznaczne zakończenie, które do dzisiaj jest interpretowane na różne sposoby. 

Przedwiośnie Stefana Żeromskiego to jedna z najbardziej kontrowersyjnych, a przez to być może i najważniejszych powieści, jakie napisane zostały na temat odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku, a także na temat konsekwencji takiej sytuacji i tego, jak trudno nadać kształt państwu, które nie istniało od przeszło stu dwudziestu lat.

Stefan Żeromski w Przedwiośniu utrwalił bardzo specyficzny dla Polski moment historyczny, w którym to od niedawna niepodległy kraj sam szuka na siebie jeszcze pomysłu, a obywatele dopiero zakasują rękawy do pracy, dopiero ustalają, co tak naprawdę musi być zrobione, dopiero planują działanie. Żeromski wplótł w swoją powieść kilka istotnych symboli, które mają działać na wyobraźnię czytelnika na poziomie nieco innym niż dosłowna historia przedstawiona na kartach Przedwiośnia. Sprawdźmy, jakie symbole występują w powieści Żeromskiego. 

Przedwiośnie Stefana Żeromskiego to dzieło wielkie nie tylko ze względu na walory artystyczno-literackie, jakie niewątpliwie posiada, lecz przede wszystkim na perspektywiczność przedstawienia wizji budowania i rozwoju Polski w tak newralgicznym momencie historycznym, jakim było dla naszego kraju odzyskanie niepodległości po stu dwudziestu trzech latach zaborów. Warto zapoznać się z różnorodnymi koncepcjami rozwoju ojczyzny, które zawarł w swojej powieści jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku i pomyśleć czy są one aż tak bardzo odległe od tego, czego Polska potrzebowałaby dzisiaj.