Zbigniew Herbert

Wiersz Zbigniewa Herberta „Pan Cogito rozważa różnicę między głosem ludzkim, a głosem przyrody” pochodzi z piątego tomu poezji autora, wydanego  roku 1974 o tytule „Pan Cogito”. Podobnie jak w pozostałych utworach tomu, podmiotem lirycznym wiersza jest tytułowy Pan Cogito. Przez literaturoznawców postać ta jest określana jako persona lub maska liryczna autora- służąca komentowaniu i analizowaniu rzeczywistości. Sam Herbert określał natomiast postać Pana Cogito jako „metodę” pozwalającą na odizolowanie i zobiektywizowanie się od doświadczeń subiektywnych, podmiotowych.

Zbigniew Herbert to polski poeta o wielkim literackim dorobku i równie pasjonującej biografii. W swoich dziełach poruszał kwestie związane z alienacją człowieka, rolą sztuki czy sytuacją socjoekonomiczną, często odwołując się do ironii i zachowując minimalistyczną formę. Utwór Tren Fortynbrasa, pochodzący z tomu Studium przedmiotu, wydanego w 1961 roku, nawiązuje do twórczości Szekspira i omawia zagadnienie związane z odpowiedzialnością ciążącą na osobach sprawujących władzę.

Studium przedmiotu to zbiór utworów, zarówno poezji jak i prozy, wydany w roku 1961, autorstwa Zbigniewa Herberta. Był to wielokrotnie nagradzany polski autor czasów współczesnych, który w swojej twórczości zasłynął stworzeniem postaci Pana Cogito, krytycznym spojrzeniem na rzeczywistość czy też licznymi nawiązaniami do mitologicznych opowieści. Przykładem takiego wiersza jest pochodzący ze wspomnianego tomu Apollo i Marsjasz, opowiadający o z góry przesądzonej walce pomiędzy wyjątkowo utalentowanymi śpiewakami.

Poezja Zbigniewa Herberta spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem odbiorców i krytyków literackich niemal od samego debiutu. Autor, zdobywca licznych nagród literackich, doceniany także na arenie międzynarodowej, w swojej twórczości często wyrażał sprzeciw wobec systemu panującego w Polsce. Temat ten poruszany jest także w wierszu Potęga smaku, pochodzącym ze zbioru Raport z oblężonego Miasta i inne wiersze, wydanego w 1983 roku.

Zbigniew Herbert to poeta, który swoją literacką karierę rozpoczął około roku 1956, w okresie odwilży gomułkowskiej, tworzył więc w czasach współczesnych. Był laureatem licznych nagród oraz serdecznym przyjacielem Czesława Miłosza. W swojej twórczości, docenianej na arenie międzynarodowej, często odnosił się do mitów i wartości kulturowych a także tradycji klasycystycznych, czego wyrazem jest wiersz Dlaczego klasycy, pochodzący z opublikowanego w 1969 roku zbioru Napis.

Utwór Zbi­gnie­wa Her­ber­ta „Mo­dli­twa Pana Co­gi­to – po­dróż­ni­ka” jak wska­zu­je sam ty­tuł, jest apo­stro­fą skie­ro­wa­ną do Boga, po­etyc­ką i roz­bu­do­wa­ną mo­dli­twą do Stwo­rzy­cie­la cu­dow­ne­go, we­dług pod­mio­tu li­rycz­ne­go, świa­ta. Klu­czo­we sło­wa wier­sza: „dzię­ku­ję Ci Pa­nie że stwo­rzy­łeś świat pięk­ny i róż­ny” sta­no­wią kom­po­zy­cyj­ną klam­rę utwo­ru. Za­ra­zem tłu­ma­czą w naj­prost­szy spo­sób sto­su­nek oso­by mó­wią­cej do świa­ta i jego Stwór­cy.