Aleksandra Billewiczówna to jedna z głównych postaci drugiej części trylogii Henryka Sienkiewicza, pt. Potop. Jest to jednocześnie jedna z najważniejszych postaci kobiecych polskiej literatury. Piękna, dumna i odważna patriotka stała się na przestrzeni dekad niemal idyllicznym wzorem polskiej kobiety, polskiej szlachcianki.
Oleńka – charakterystyka
Aleksandra Billewiczówna jest młodą szlachcianką pochodzącą z rodu, który cieszy się świetną sławą i wielkim poważaniem na całej Litwie. W ostatniej woli swojego dziadka, Herakliusza, została przyobiecana Andrzejowi Kmicicowi jako żona, jeśli ten spełni odpowiednie warunki. Wypadki powieści sprawią jednak, że droga dwojga młodych do wspólnego szczęścia nie będzie usłana różami.
Oleńka, jak przez przyjaciół i rodzinę określana jest młoda Billewiczówna, to dziewczyna odznaczająca się niezwykłą wprost urodą. Jest wysoka, posiada długie jasne (płowe) włosy, chabrowe oczy podkreślone obwódkami hebanowo czarnych brwi, kontrastujących ze szlachetnie jasną twarzą. Urodę Oleńki podkreślało również jest spojrzenie – dumne, ale nie nazbyt wyniosłe, odważne, ale nie wynoszące się ponad innych, wywołujące respekt i onieśmielające. Spojrzenie to odzwierciedlało jej charakter. Była to bowiem dziewczyna bardzo pewna siebie, miała solidnie ukształtowany charakter, była pewna wartości, na których zostało oparte jej wychowanie. Kochała ojczyznę i z całych sił wierzyła w Boga, co zresztą podkreślała częstą modlitwą. Ceniła sobie rycerskość, odwagę, która jednak nie przekracza granic brawury, fantazję szlachecką oraz zdolność do poświęcenia, również tego najwyższego. Wychowana w domu patriotycznym, czuła ogromy szacunek dla oddania życia w walce za wolność kraju, gardziła za to zdrajcami, warchołami i tymi, dla których własna wygoda czy powierzchowna przyjemność były ważniejsze od spraw naprawdę istotnych.
Te cechy sprawiały, że Oleńka potrafiła wzbudzać szacunek. Świadczy o tym choćby scena, w której odprawia ona zgraję pijanych kompanów Kmicica, a oni zamiast wyśmiać młodą pannicę, karnie stosują się do jej rozkazów. Również jej zachowanie wobec Kmicica świadczy o jej głębokiej mądrości. Pokochała go, ale kiedy dowiadywała się o jego kolejnych złych uczynkach, była w stanie zdusić w sobie uczucie, bo wiedziała, że nie mogłaby być z kimś takim. Cały czas jednak modliła się za ukochanego, który pobłądził. Nie traciła wiary w jego nawrócenie. Była więc w stanie oprzeć się emocjom i głębokiemu uczuciu dla dobrego imienia własnej rodziny oraz dla dobra ojczyzny. Oleńka posiada również niemal anielską zdolność do rozpoznawania i rozdzielania zła od dobra, co świadczy o jej niezrównanej mądrości i intuicji. Za swoją postawę zostaje ona nagrodzona szczęściem i miłością Kmicica, kiedy ten zmienia się, rehabilituje się w oczach szlachty i króla oraz zmywa ze swojego nazwiska hańbę młodzieńczych grzechów. Pamiętać jednak należy o tym, że Kmicic zmienia się ze zdrajcy w bohatera właśnie dzięki miłości Aleksandry Billewiczówny.