Jan Lechoń

Jan Lechoń to polski poeta, którego debiut i twórczość przypadają na okres dwudziestolecia międzywojennego. Zapisał się on w historii literatury między innymi jako jeden z twórców grupy poetyckiej „Skamander”, do której należeli także między innymi Julian Tuwim, Antoni Słonimski czy Jarosław Iwaszkiewicz.

Jan Lechoń to polski poeta, który tworzył w dwudziestoleciu międzywojennej. Zasłynął jako jeden z twórców grupy „Skamander”, a jego debiut poetycki miał miejsce, gdy twórca ukończył zaledwie czternaście lat. Realizował on zatem w swoich dziełach założenia programowe grupy poetyckiej, której był współtwórcą, nie bał się pracy z dawnymi formami, zdarzało mu się sięgać po tematy związane z ojczyzną.

Interpretowany wiersz „Chełmoński” został napisany przez Jana Lechonia. Poeta opisuje w nim uczucia, które towarzyszą mu podczas emigracji. Tytułem nawiązuje do słynnego malarza Józefa Chełmońskiego, który pokazywał na swoich realistycznych obrazach życie polskich wsi. Przedstawia również sytuację liryczną podobną do krajobrazów z jego płócien. 

Wiersz Jana Lechonia pod tytułem „Pieśń o Stefanie Starzyńskim” opisuje powojenną Warszawę. Została poświęcona Stefanu Starzyńskiemu, który był prezydentem stolicy oraz prowadził jej obronę podczas ofensywy niemieckiej na początku drugiej wojny światowej. Nie chciał się ewakuować i do końca bronił miasta. Ta silniejsza niż chęć ratowania życia miłość łączy prezydenta i autora. Poeta zwraca się do ukochanej stolicy, ponieważ był z nią związany od małego — tam się urodził i wychowywał. 

Wiersz „Preludium” Jana Lechonia pochodzi z ostatniego wydanego za życia poety zbioru „Marmur i róża”. Opublikowano go w tomie „Poezje wybrane” w 1954 roku. Utwór jest dość nietypowy dla jego twórczości powojennej (tendencje te jednak widać już 30 lat wcześniej w tomiku „Srebrne i czarne” z 1924 roku), ponieważ jego puenta i płynąca z niej refleksja jest optymistyczna, afirmująca życie. Poeta pochwala zwyczajne, codzienne życie, które jest dla niego źródłem największego szczęścia.

Wiersz „Toast” pochodzi z tomiku „Srebrne i czarne”. Jan Lechoń wydał go w 1924 roku jako drugi zbiór utworów, ostatni powstały w dwudziestoleciu międzywojennym. Dotyka tematyki przemijania, obecnej w wielu wierszach poety z tego okresu. Melancholijny nastrój utworu wzmaga uczucie smutku związane z nieuchronnym upływaniem czasu.

Interpretowany utwór „Sprzeczka” pochodzi z nostalgicznego i pesymistycznego tomiku poety „Srebrne i czarne”, wydanego w 1924 roku. Był to ostatni zbiór wydany przez Jana Lechonia przed drugą wojną światową, przerwa była spowodowana głównie przez zły stan psychiczny autora, co widać było w jego wierszach z tego okresu. „Sprzeczka” wpisuje się w to założenie. Melancholijnie wspomina sprzeczkę, którą odbył z ukochaną osobą. Być może doprowadziła ona do ich rozstania, dlatego tak bardzo ją przeżywa.

Interpretowany wiersz Jana Lechonia znany pod incipitem „Na niebo wypływają białych chmurek żagle” pochodzi z tomiku „Srebrne i czarne”. Wydano go w 1924 roku, był więc ostatnim zbiorem opublikowanym przez poetę w dwudziestoleciu międzywojennym.

Wiersz „Nie-Boska komedia” napisany przez Jana Lechonia został wydany w zbiorze „Aria z kurantem”, którego publikacja miała miejsce w 1945 roku. Utwór stanowi odwołanie do romantycznego dramatu i biografii Zygmunta Krasińskiego nie tylko tytułem, ale i treścią. Pojawia się postać Hrabiego, głównego bohatera dramatu. U Lechonia świat cicho i powoli zbliża się do zagłady, czego nikt nie zauważa.

Wiersz „*** (Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną)” został opublikowany przez Jana Lechonia w tomiku „Karmazynowy poemat” wydanym w 1920 roku. Utwór skupia się na tematyce związanej z wartościami życiowymi, tutaj miłości oraz śmierci. Artysta często poruszał w swoich wierszach uniwersalne problemy dotykające większości ludzi. Tekst doczekał się aranżacji muzycznej w wykonaniu Grzegorza Turnaua (utwór „Pytasz” z płyty „L” opublikowanej w 2017).

Omawiany wiersz „Modlitwa” został wydany przez Jana Lechonia w 1924 roku w zbiorze „Srebrne i czarne”. Tomik ten jest wyjątkowy bowiem był ostatnim opublikowanym przez artystę w dwudziestoleciu międzywojennym. Późniejsze wiersze wydrukowano dopiero po drugiej wojnie światowej. „Modlitwa” wpisuje się w melancholijny nastrój tomu i opisują refleksje dotyczące ludzkiego życia.

Wiersz „Przypowieść” jest wyjątkowy z wielu powodów. Znaczeniowo, na co wskazuje sam tytuł, odnosi się do przypowieści, nie spełnia jednak wymagań gatunkowych. Opowiada o życiu żołnierza, trudach związanych z jego życiem oraz cierpieniu, które towarzyszy mu w czasie wojny. Lechoń zastosował tu tzw. poetykę roli, co oznacza, że podmiot liryczny odbiega doświadczeniami od autora i nie można ich utożsamiać. Poeta, który nie był wojskowym, wczuwa się w żołnierza i opisuje coś, czego nie przeżył. Jest to charakterystyczną cechą twórczości artysty.