Lilla Weneda to tytułowa bohaterka jednego z najsłynniejszych dramatów Juliusza Słowackiego. Jest to utwór inspirowany czasami przedchrześcijańskimi, kiedy na ziemiach polskich dochodziło do konfliktów pomiędzy poszczególnymi plemionami słowiańskimi, germańskimi, czy celtyckimi. Właśnie o wojnie pomiędzy Lechitami a Wenedami opowiada dramat Słowackiego.
Charakterystyka Lilli Wenedy
Lilla jest córką władcy Wenedów, Derwida, a także siostrą Lelula i Poleluma – dwóch wielkich i słynnych rycerzy, oraz Rozy – plemiennej wróżbiarki i wieszczki. Jest ona najmłodsza spośród rodzeństwa, ale od początku pozwala czytelnikowi odczuć specyficzną aurę, którą wokół siebie roztacza. Lilla charakteryzuje się przede wszystkim ogromną mądrością i roztropnością, niespotykaną przecież w tak młodym wieku. Jest niezwykle przywiązana do swojej rodziny i jest dla niej zdolna do najwyższych poświęceń. Daje temu dowód, kiedy jej ojciec oraz dwaj bracia trafiają do niewoli. W szeregach walecznych, lecz niezdyscyplinowanych Wenedów, rodzi się wówczas chaos. Tylko młoda dziewczyna jest w stanie wziąć na siebie odpowiedzialność próby załagodzenia konflikty u oswobodzenia rodziny. Wyrusza w niebezpieczną misję do Lechitów, gdzie udaje jej się przekonać bezwzględną królową do swego rodzaju zakładu o życie swojego ojca. Zakładu, który udaje jej się wygrać dzięki wrodzonemu sprytowi i inteligencji. Przy całej tej sytuacji daje o sobie znać niezwykła przemyślność Lilli, jej honorowość i odwaga. Nie działa pod wpływem impulsu, tylko zgodnie z wcześniej ustalonym planem. Nie działa pod wpływem emocji, na wszystkie sprawy patrzy chłodno i trzeźwo. Niestety nawet te cechy nie potrafią ustrzec jej przed tragicznym końcem – zostaje zamordowana przez królową Lechitów, rozwścieczoną wiadomością o śmierci syna.
Lilla Weneda to postać tragiczna. Uczestniczyła w nie przez siebie rozpoczętym konflikcie, który bardzo mocno uderzył nie tylko w jej naród, lecz także w rodzinę. Mimo wszelkich niebezpieczeństw próbowała załagodzić sytuację i rozwiązać konflikt na drodze dyplomacji i dialogu, co jednak nie do końca było możliwe w kontakcie z bezwzględnymi Lechitami. Mimo wielkich przymiotów charakteru, nie była w stanie przezwyciężyć ciążącego nad Wenedami fatum, które zadecydowało, że dziewczyna odegra rolę w upadku swojego plemienia. Dramat Słowackiego pokazuje jak bezwzględne bywają wyroki historii, która ślepo potrafi niszczyć zarówno tych, którzy na owo zniszczenie sobie zasłużyli, jak i tych, którzy próbowali mu zapobiec.