Lilla Weneda to jeden z najsłynniejszych dramatów autorstwa Juliusza Słowackiego. Opowiada o czasach, kiedy na ziemiach polskich nie było jeszcze chrześcijaństwa, a pogańskie ludy ścierały się ze sobą w walce o wpływy, terytoria oraz władzę. Dzieło przedstawia konflikt pomiędzy narodem Lechitów i Wenedów.
Spis treści
Motyw przepowiedni
W dramacie Juliusz Słowackiego występuje postać wieszczki, którą jest siostra tytułowej bohaterki Lilli, Roza. To ona przepowiada klęskę całego rodu Wenedów, jednak początkowo zataja przed wszystkimi te informację. Kiedy ją wyjawia, jest już za późno, toczy się wojna. Motyw przepowiedni o upadku danego ludu do jeden z najstarszych motywów literackich, pojawiający się już w Iliadzie Homera, gdzie jasnowidzka Kasandra przepowiedziała klęskę Troi.
Motyw poświęcenia
Lilla Weneda poświęca się za swój lud. Oddaje swoje życie okrutnej królowej Gwinonie, gdy okazuje się, że Wenedowie zabili jej ukochanego syna. Lilla chce w ten sposób złagodzić gniew zrozpaczonej matki i uchronić przed nim swój naród, ponieważ wiedziała, że dla Wenedów mogłoby się to skończyć ostateczną klęską. To częsty motyw pojawiający się w polskiej literaturze romantycznej. Za cierpiący naród miały poświęcać się wybitne jednostki, by ich indywidualna ofiara przyniosła ulgę zbiorowości.
Motyw niewoli
W Lilli Wenedzie w pewnym momencie do niewoli lechickiej trafia król wenedzki, Derwid, oraz dwóch jego synów, Lelum i Polelum. Derwid udowadnia, że człowieka wewnętrznie wolnego nie mogą zniewolić żadne kajdany. Mimo tortur i cierpień wciąż jest dumny i nie daje sobą pomiatać, co doprowadza Lechitów do jeszcze większego gniewu. To człowiek nie do złamania, który zniósłby wszystko, byle tylko uratować własny naród.
Motyw śmierci
Śmierć w świecie Lilli Wenedy jest nieodłączną towarzyszką wszystkich bohaterów. Toczy się wojna, więc żołnierze mają świadomość tego, że mogą polec w każdej kolejnej bitwie. Śmierć jednak dosięga nawet najwyższych osób w danym plemieniu. „Przypadkowo” zostaje zabity syn Lecha oraz Gwinony, Lechon. W zamian za niego życie oddaje Lilla, później ginie także król Derwid i jego synowie. Śmierć ostatecznie zrównuje ze sobą skonfliktowanych bohaterów.
Motyw władzy
Jedyną motywacją wszczynania wojen jest chęć poszerzenia swojej władzy lub pozbawienia władzy kogoś innego. Nie inaczej jest w przypadku wojny Lechitów z Wenedami. Żądzę władzy widać najbardziej po Gwinonie, okrutnej i zdolnej do wszystkiego królowej, która ma ogromny wpływ na swojego męża, przez co po cichu rządzi Lechitami. Tego typu zaślepienie doprowadza do tragedii – wiele osób ponosi śmierć, a konflikt nie przynosi spodziewanych efektów, więc staje się niepotrzebny.