Lilla Weneda to przedziwny dramat autorstwa Juliusza Słowackiego, który opowiada o przedchrześcijańskich walkach plemion słowiańskich i celtyckich. Autor pod płaszczykiem aluzji pragnął przemycić pewne prawdy i oceny dotyczące powstania listopadowego. Z dzisiejszej jednak perspektywy możemy dzieło to oceń przez pryzmat czysto artystyczny, a to przecież zawsze w sztuce jest najistotniejsze. Juliuszowi Słowackiemu nie po raz pierwszy zresztą na kanwie twórczości dramatycznej, udało się stworzyć całą galerię postaci, która reprezentuje większość cech ludzkich. Autor zrobił to w dodatku w sposób tak uniwersalny, że nawet współcześnie możemy przeglądać się z charakterystykach postaci tego dramatu jak w lustrze, choć od wydarzeń, które się rzekomo w nim wydarzyły, minęły już przecież setki lat.
Spis treści
Lilla Weneda
Tytułowa postać dramatu i jego główna bohaterka. Córka króla plemienia Wenedów – Derwida. Jest to młoda dziewczyna, która posiada jednak bardzo stabilnie ukonstytuowaną hierarchię wartości, na której szczycie znajduje się dobro i bezpieczeństwo jej najbliższych, a także całego plemienia. Wydaje się delikatna i nieśmiała, jednak kiedy trzeba potrafi działać, w dodatku jest sprytna, inteligentna i mądra. Potrafi przełamać swój strach: nie boi się iść do Lechitów i negocjować uwolnienie ojca i braci. Jest przebiegła – wymyśla sposoby na uratowanie ojca przed śmiercią nawet, kiedy Lechici wymyślają niemożliwe do rozwiązania sposoby odebrania mu życia. Jest zdolna do poświęceń w imię wyższej sprawy – pod koniec dramatu oddaje życie za bezpieczeństwo swojego ludu. Lilla to przykład kobiety honorowej, kochającej najbliższych i dla nich zdolna do wykrzesania z siebie najwyższej odwagi i poskromienia największego nawet lęku.
Roża Weneda
Druga córka króla Wenedów, Derwida, siostra Lilli, a także jej charakterologiczne przeciwieństwo. Roża zdaje się żyć w znacznym oderwaniu od rzeczywistości, jest wróżbitką, wieszczką, która niekiedy zyskuje wgląd w sprawy przyszłości. Działa głównie pod wpływem emocji, spontanicznie, nieraz bezrefleksyjnie. Bywa bezwzględna, nie waha się przed kłamstwem, czy nawet morderstwem, kiedy uważa, że uprawnia ją do tych zbrodni sytuacja.
Lelum i Polelum
Bracia Lilli oraz Róży, synowie króla Wenedów, Derwida. Są bardzo odważni, waleczni, wzbudzają postrach w szeregach wroga. W niewoli u Lechitów zostają skuci jednym łańcuchem, którego nie są w stanie zrzucić po odzyskaniu wolności. W ostatecznej bitwie walczą więc w jednej zbroi spełniając tym samym przepowiednie Róży o rycerzu o dwóch głowach. Lelum ginie w walce, a Polelum, który nie wyobraża sobie życia bez brata, układa go na stosie i błaga naturę, by poraził go piorun, co się zresztą wkrótce dzieje.