Józef Skawiński to główny bohater noweli Henryka Sienkiewicza pt. Latarnik. Nowela ta stałą się kanonicznym dziełem jeśli chodzi o tematykę tożsamości narodowej, tęsknoty za ojczyzną, odczuwanej przez wieloletnich emigrantów, oraz po prostu tęsknoty ludzkiej, która potrafi przypomnieć o sobie nawet po wielu latach.
Charakterystyka Skawińskiego
Józef Skawiński był człowiekiem około siedemdziesięcioletnim, lecz jak na swój wiek wyglądającym bardzo dobrze. W noweli Sienkiewicza podkreślona została jego krzepka budowa ciała, która zdradzała wieloletnią pracę fizyczną, dzięki której bohater przez tyle lat utrzymał dobrą kondycję. Potwierdził to zresztą później wykonując obowiązki latarnika, które bywały wymagające fizycznie.
Skawiński w młodości zdecydował się walczyć za wolność ojczyzny w powstaniu listopadowym, za co – po upadku zrywu – został skazany na wygnanie, ponieważ mógł spotkać się aresztowaniem i innymi reperkusjami ze strony rosyjskiego zaborcy. Można więc powiedzieć, że był prawdziwym patriotą, ponieważ mimo młodego wieku był w stanie zaryzykować nie tylko dobrobytem i przyszłością, lecz także własnym zdrowiem i życiem w imię ojczyzny. Za swój patriotyzm zapłacił wysoką cenę, ponieważ od momentu emigracji skazany był na wieczną tułaczkę po świecie w poszukiwaniu miejsca, w którym mógłby znaleźć spokój i odrobinę szczęścia. Był człowiekiem bardzo twardym i wytrzymałym – niemal nie do złamania. Spotykały go przeróżne porażki i niepowodzenia, jednak żadne nie było w stanie sprawić, że się załamał czy zamknął w sobie.
Józef Skawiński był odważny o czym świadczy nie tylko udział w powstaniu, lecz także zimna krew, którą był w stanie zachować mimo wielu niebezpieczeństw, jakie go spotykały, np. w momencie porwania przez rdzennych mieszkańców Kanady. Był to człowiek bardzo uczciwy, rzetelny i pracowity. Radził sobie świetnie w zasadzie, z każdym zawodem, jaki przyszło mu wykonywać. Na drodze do sukcesu zawsze stawały wypadki losowe lub nieuczciwość innych ludzi. Co jednak najważniejsze – Skawiński mimo tak trudnych doświadczeń życiowych, zachował w sobie wrażliwość, choć w pewnym momencie wydawało się, że sam o niej zapomniał. Wrażliwość ta wybuchła w nim, kiedy po wielu latach oddalenia od ojczyzny, zaczął czytać Pana Tadeusza. Tęsknota odsuwana przez całe dekady uderzyła w tego twardego żołnierza i człowieka z taką mocą, że nawet jego doprowadziła do łez, wzruszenia i wielkiego żalu. Tak wielkiego, że w jego wyniku nie dopełnił swoich obowiązków zawodowych po raz pierwszy w życiu.
Józef Skawiński to bohater, który budzi współczucie. Jego los odzwierciedla los wielu Polaków, którzy w czasie zaborów Polski zmuszeni byli uciekać z ziem ojczystych i szukać swojego miejsca w niegościnnych krajach. Często nie było im dane doczekać powrotu w ukochane polskie strony.