Krasicki napisał bardzo dużo utworów typu wierszowanej bajki, mających na celu zwrócić uwagę na przywary ludzi przekazanych pod postaciami zwierząt. Zwierzęta te mają swoje charakterystyczne cechy, które mogą być przypisane niektórym ludziom. Autor przedstawia je w sposób oryginalny i przemyślany, co więcej, krótka treść oddaje najważniejsze elementy jego przekazu. Zwierzęta w bajkach Krasickiego pojawiają się często i sprawia, że jest to doskonale przedstawienie ważnych aspektów ludzkiej natury w sposób niebezpośredni i charakterystyczny – humorystyczny, moralizatorski i dydaktyczny. Jednym z przykładów jest bajka „Kruk i lis”.
Spis treści
Kruk i lis – analiza i środki stylistyczne
„Kruk i lis” to bajka o charakterze narracyjnym, gdzie pojawiają się elementy monologu lisa, który kieruje w stronę kruka, a ten jak marionetka ulega słowom chytrego zwierzęcia.
Utwór składa się z jednej strofy zawierającej 16 wersów. Wersy są różnej długości, te krótsze są nieco ironiczne pojawiają się w opisie lisa („Lis niby skromny”), a także w słowach drapieżnika w kierunku ptaka kiedy to go nieszczerze wychwala ( „Cóż to za oczy! Ich blask aż mroczy!” itd). Dłuższe wersy są bardziej rozwinięte w informacje o wydarzeniach mających miejsce w utworze poza wypowiedzią lisa, i są bardziej opisowe, opowiadające.
Pojawiają się rymy które ułożone są w stylu AABBCC itd. Nadają utworowi dynamiki i ekspresyjności, przesuwają akcję naprzód i czynią tą krótką historię ciekawszą w odbiorze. Spotkać w tekście można epitet („ser ogromny”), a poza tym mało tutaj jest użytych środków stylistycznych, co wcale nie uwłacza przekazowi bajki. Co więcej, autor używa przymiotników oraz czasowników, które dodają obrazowej formy utworowi i działają na wyobraźnię czytelnika, co ułatwia jej zrozumienie.
Kruk i lis – interpretacja bajki
Bajka rozpoczyna się ostrzeżeniem które kieruje narrator w stronę czytelnika. Dotyczy ono zbytniej potrzeby pochwał, które osoba uważa za bardzo ważne, odbierając je jako definiujące jej wartość. Przekazuje narrator, że może to być zwodne, zagubiając człowieka i pozostawiając go z niczym, a raczej tylko tymi zasłyszanymi niewiele znaczącymi w rzeczywistości pochlebstwami.
Opowiadając humorystyczną historyjkę z udziałem lisa, który sprytnie podchodzi siedzącego na gałęzi kruka z kawałkiem sera w dziobie, chce autor powiedzieć czytelnikowi o cechach, które mogą dotyczyć każdej jednostki, za pośrednictwem postaci zwierzęcych.
Od razu przejawia się tutaj spryt lisa, który chcąc zdobyć pożywienie ucieka się do wymyślonych na miejscu pochwał kierowanych w stronę kruka. I robi to w sposób jakby przemyślany, w każdym razie z gracją i inteligencją. Na początku zwraca się do ptaka w sposób miły i uprzejmy, jak do dobrego przyjaciela, a następnie wypuszcza z siebie komplementy jak natchniony!
Kruk we wszystko wierzy lisowi, i sam jakby nie mógł wyjść z podziwu nad sobą: jak na komendę lisa rozdziawił dziób by zaśpiewać dla niego, a wtedy również pozbywa się sera.
A ten wnet szybko zostaje przejęty przez chytrego lisa.
Kruk i lis – morał bajki
Morał z tej historii jest taki, że ten kto we wszystko wierzy może skończyć tracąc coś o co musiał się bardzo postarać. Tak właśnie wygląda to w tej bajce, że zdobycz może być właściwie przejęta bez większego wysiłku, za to z pewną dozą opanowania i sprytu.
Autor jakby pochwalał tutaj spryt i inteligencję których przejawem jest lis, a negował naiwność, uwielbienie dla komplementów i łatwowierność którą reprezentuje kruk.