Jaką funkcję w Odprawie posłów greckich pełnią pieśni chóru?

Autor: Grzegorz Paczkowski

Odprawa posłów greckich autorstwa Jana Kochanowskiego uważana jest za pierwszy nowożytny dramat napisany w całości w języku polskim. Autor – zgodnie z modą panującą w literaturze renesansowej – obficie nawiązywał do tradycji dramatów antycznych. Jest tak zarówno w kwestii treści, jak i formy. Jednym z najbardziej zauważalnych przejawów tego formalnego nawiązania jest obecność w dramacie chóru oraz jego wpływ na wydźwięk całości utworu. 

 W dramacie antycznym chór pełnił pełnoprawną funkcję. Był on niejako jednym z bohaterów całej sztuki, niejednokrotnie (choć nie było to zasadą) wchodzącym w interakcję z innymi bohaterami. Chór najczęściej składał się ze starszyzny społeczności, z której pochodzili główni bohaterowie. Dzięki temu jego pieśni (nazywane z greki „stasimonami”) nabierały wagi i znaczenia. Miały być wyznacznikiem moralnych prawd oraz uniwersalnym komentarzem do wydarzeń mających miejsce w poszczególnych scenach. 

Nie inaczej rolę chóru potraktował Jan Kochanowski w Odprawie posłów greckich, co świadczy o jawnym antycznym rodowodzie całego pomysłu na dramat. Chór u poety z Czarnolasu nie wchodzi w interakcję z bohaterami, a jego komentarze jedynie w przenośny sposób nawiązują do wydarzeń. Stanowią go panny trojańskie, a nie – jak w antyku – starcy, mędrcy. Pieśni chóru są niejako odrębnymi dziełami literackimi, w których autor próbował przekazać i podkreślić te prawdy, które nawiązując do wartości moralnych starożytności, pozostawały aktualne w renesansie. Dzięki temu Jan Kochanowski uświadomił swoim czytelnikom, że istnieje intelektualny oraz emocjonalny pomost pomiędzy czasami im współczesnymi, a tymi, które przeminęły więc niż tysiąc lat temu. Trudno byłoby to osiągnąć przy pomocy jedynie samych dialogów bohaterów. Właśnie dlatego wprowadzono do tragedii chór – jego ustami bowiem można było przekazać pewne „dodatkowe” treści i morały, które powiązane były z główną fabułą. 

Chór w Odprawie posłów greckich Jana Kochanowskiego zwraca w dużej mierze uwagę na sprawy społeczne (sam autor był zwolennikiem aktywnego uczestnictwa w życiu politycznym ojczyzny), takie jak na przykład konieczność zdobywania jak najdokładniejszego wykształcenia przez ludzi młodych. Wypowiada się również na tematy odpowiedzialności wiążącej się ze sprawowaniem stanowisk u władzy w państwie. To wątek, który istotny zaczął być w społeczeństwach renesansowych, jako że ludzie dostrzegali w sobie również obywateli, którzy mogą mieć jawny wpływ na kształt państwa, w którym żyją. Panny trojańskie wypowiadają się również na temat sytuacji przedstawionej w dramacie. Krytykują postępowanie księcia Parysa, jako niegodne książęcej głowy, a także przewidują, jakie konsekwencje będzie ono miało dla całej społeczności Troi. 

Chór w Odprawie posłów greckich Jana Kochanowskiego pełni bardzo istotną rolę. Jest podkreśleniem antycznego rodowodu inspiracji Kochanowskiego, a także ważnym elementem, którego wypowiedzi wzbogacają intelektualny wydźwięk całego dzieła. Autor nieco zmodyfikował formę chóry, co nadało jego obecności nieco świeżości i sprawiło, że znawcy literatury z większą ciekawością podchodzą do całego utworu. 

Dodaj komentarz