Janko Muzykant to tytułowy bohater noweli autorstwa Henryka Sienkiewicza, który od ponad stu lat pozostaje jednym z najpopularniejszych i najbardziej wzruszających bohaterów polskiej nowelistyki. Jego postać uświadamia nam, że wokół nas mogą być osoby wybitne, których nie dostrzegamy, a z których może nawet drwimy lub je lekceważymy. Sienkiewicz stara się pokazać, że takim osobom trzeba pomóc, ponieważ mogą stać się dzięki tej pomocy naprawdę wybitne.
Charakterystyka Janka Muzykanta
Janko Muzykant urodził się na wsi i od początku jego los nie układał się pomyślnie, gdyż ani jemu, ani jego matce nie wróżono przeżycia porodu. Akuszerki ochrzciły go szybko, ponieważ bały się, że noworodek nie dotrwa nawet do przybycia księdza. Stało się jednak inaczej i mały Janek zaczął rosnąć, choć jego słabe zdrowie stało się jego cechą charakterystyczną i jakby cały czas przypominało mu o niefortunnym początku jego żywota. Często cierpiał z powodu biedy, głodu i niedostatku – często chodził w podartych ubraniach, jesienią i zimą cały czas było mu zimno. Niedogodności te sprawiły, że w chłopcu wykształciła się niezwykła wrażliwość i delikatność. Przejawiała się ona głównie w wyczuleniu jego słuchu na dźwięki świata, które układały się w jego głowie w muzykę. Chłopak bardzo często mówił, że słyszy dobiegającą skądś melodię, czym denerwował ludzi wokoło, zwłaszcza matkę, zarzucającą mu lenistwo.
Janko nie potrafił i nie chciał wyzbyć się swojej muzycznej „przypadłości”, przez którą nadano mu ksywkę „Muzykant”. Cecha ta odseparowywała go coraz mocniej od ludzi, u których zaskarbił sobie łatkę dziecka dziwnego, odszczepieńca. Wolny czas chłopiec poświęcał na poszukiwaniu muzyki, zapuszczał się pod karczmę, by podsłuchiwać orkiestrę zabawiającą gości, a później także pod okna pałacu, w którym niekiedy lokaj ćwiczył grę na skrzypcach. Janko Muzykant to przykład jednostki wysoce wrażliwej na rzeczywistość. Prawdopodobnie, gdyby miał do tego warunki, mógłby stać się wielkim artystą, na przykład wirtuozem skrzypiec. Ludzie obdarzeni takimi cechami wydają się nieco mniej „normalni”, nie odnajdują się w codziennym świecie, jednak to oni, dzięki niestandardowemu odczuwaniu rzeczywistości stają się wybitnymi artystami, których dzieła później funkcjonują w naszej świadomości przez lata i pozwalają dostrzegać w świecie i ludziach nowe rzeczy.
Jedynym pragnieniem Janka było to, by poświęcić się muzyce, zdobyć własne skrzypce i dać z siebie wszystko, by wydobywać z niej jak najpiękniejsze dźwięki. Mówił o tym nawet na łożu śmierci, co podkreśla jeszcze jak bardzo silne było jego pragnienie i jak mało znaczyło dla niego wszystko inne.