W nauce o literaturze kontekst to zespół odniesień służących do zrozumienia jakiegoś dzieła literackiego. Na przykład, jeśli badamy dzieło poetyckie napisane w XIX wieku, ważne może być zrozumienie kontekstu historycznego, w którym powstało, takiego jak panujące wówczas zasady literackie, nurty literackie czy wydarzenia historyczne, które mogły wpłynąć na treść i formę dzieła. Dokładne zrozumienie kontekstu znacznie ułatwia zinterpretowanie danego dzieła, a czasami jest wręcz niezbędne.
Jakie są rodzaje kontekstów interpretacyjnych?
Istnieje wiele rodzajów kontekstów interpretacyjnych, które mogą być brane pod uwagę podczas analizy tekstu. Oto kilka przykładów:
- Kontekst historyczny: odnosi się do wydarzeń, trendów i zjawisk z okresu, w którym powstał dany tekst. Może pomóc w zrozumieniu, jak tekst jest związany z innymi tekstami i wydarzeniami z tego samego okresu.;
- Kontekst kulturowy: odnosi się do wartości, przekonań, norm i zwyczajów panujących w danej kulturze lub społeczeństwie. Może pomóc w zrozumieniu, jak dany tekst jest związany z określoną kulturą lub społeczeństwem.;
- Kontekst literacki: odnosi się do innych dzieł literackich, które mogą mieć wpływ na dany tekst lub być przez niego naśladowane. Może również obejmować nurty literackie, które mogą mieć wpływ na dany tekst.;
- Kontekst biograficzny: czynniki związane z życiem autora, które wpłynęły na dane dzieło, (np.: związek Trenów z wydarzeniami w życiu J. Kochanowskiego – śmierć córki);
- Kontekst językowy: odnosi się do zasad gramatyki, słownictwa i stylistyki używanych w danym tekście. Może pomóc w zrozumieniu, jak język jest używany w danym tekście i jakie są jego cechy stylistyczne.;
- Kontekst ideologiczny: odnosi się do poglądów, przekonań i wartości promowanych przez autora tekstu lub przez osoby, które go czytają. Może pomóc w zrozumieniu, jakie intencje i cele miał autor tekstu oraz jakie są główne przesłania tekstu.;
- Kontekst filozoficzny: włączenie utworu do panujących w danym czasie poglądów filozoficzny ewentualnie religijnych bądź określonej ideologii.;
- Kontekst religijny: odnosi się do zwyczajów religijnych, które mogły wpłynąć na sposób pisania tekstu (np.: odwzorowanie średniowiecznego ładu świata w Bogurodzicy: hierarchizm ontologiczny, pośrednictwo świętych w modlitwach do Boga,).;
- Kontekst społeczny: odzwierciedla stosunki społeczne, obyczajowość epoki w której powstał utwór,;
- Kontekst artystyczny: odzwierciedla związek dzieła z innymi dziedzinami sztuki, np. malarstwem, architekturą, rzeźbą, muzyką.;
To tylko kilka przykładów kontekstów interpretacyjnych. Ważne jest, aby brać pod uwagę wszystkie relewantne konteksty interpretacyjne podczas analizy tekstu, ponieważ mogą one pomóc w uzyskaniu pełniejszego rozumienia tekstu oraz w interpretacji jego treści.