Maciej Boryna – charakterystyka

Autor: Grzegorz Paczkowski

Maciej Boryna to w literaturze polskiej postać niebagatelna. To główny bohater powieści pt. Chłopi, Władysława Stanisława Reymonta, powieści, za którą autor uhonorowany został w 1924 roku Literacką Nagrodą Nobla – najwyższym wyróżnieniem dostępnym w świecie literatury na całym świecie. Nie to jest jednak najistotniejsze. Maciej Boryna to chyba najsłynniejszy chłop w literaturze polskiej – w literaturze kraju w ogromnej mierze właśnie rolniczego, chłopskiego. Jest on więc w bardzo dużej mierze zlepkiem naszych narodowych zalet i wad, cech i przypadłości, słabostek i powodów do dumy. Wywodzimy się ze wsi, więc swoich korzeni powinniśmy upatrywać właśnie na wsi. Maciej Boryna jest człowiekiem, którego część siedzi prawdopodobnie w duszy każdego z nas, choć czasem trudno jest się nam do tego otwarcie przyznać. Władysław Reymont stworzył postać pod pewnym względem uniwersalną, która jest kwintesencją polskiego chłopa z przełomu XIX i XX wieku, a więc po prostu kwintesencją polskości. Tę postać po prostu trzeba znać.

Charakterystyka Macieja Boryny z Chłopów 

Maciej Boryna to chłop mieszkający we wsi Lipce. Jest to jeden z najmajętniejszych posiadaczy ziemskich we wsi, jest bogaty, posiada najpiękniejszy dom w okolicy. Ma pięćdziesiąt osiem lat, ale jak na swój wiem jest zaskakująco silny, zdrowy i sprawny – niejeden młodszy mężczyzna mógłby zazdrościć mu życiowej formy w tym wieku. Cieszy się szacunkiem wśród mieszkańców całej wsi. Maciej to ojciec czwórki dzieci i podwójny wdowiec, który jednak nie pozwala na to, by żałoba przesłoniła mu całe życie czarną chustą i od razu planuje ponowne małżeństwo, tym razem z wiejską pięknością,Jagną, co zresztą jest jedną z głównych osi fabularnych powieści Władysława Reymonta i co przyczyni się do wielu problemów Boryny. 

Maciej Boryna to przede wszystkim człowiek, którego tożsamość nierozerwalnie związana jest z wsią, w której się urodził i przeżył całe życie. Jego rodzina zajmowała te same ziemie od pokoleń, dlatego mężczyzna uważa, że tylko tu może być jego dom i jego gospodarstwo. Co ciekawe, nie dotyczą Boryny kompleksy, które już wówczas posiadało wielu ludzi żyjących na wsi. Dobrze widać to w scenach konfrontacji z mieszkańcami dworu. Boryna jest pewny siebie, świadom własnej wartości i wcale nie ma zamiaru uważać się za gorszego od „szlachty”. Wynika to z niezwykłej charyzmy mężczyzny. Jest on silny nie tylko fizycznie, ale również mentalnie – to twardy człowiek zahartowany przez całe lata ciężkiej pracy na roli. Jego siła jednak nie jest bezmyślna, choć zdarza się, że przejmuje nad nim kontrolę. Jest to człowiek inteligentny, który doskonale potrafi obrachować, gdzie opłaca się użyć siły, a gdzie sprawę trzeba załatwić rozumem, rozmową, niejednokrotnie podstępem i wyrachowaniem. Ma Boryna w sobie oprócz porywczości i pewnej chłopskiej zaciekłości również bardzo wiele ciepłych uczuć. Potrafi być bardzo troskliwym ojcem, ciepłym człowiekiem i godnym zaufania przyjacielem, na którym można polegać. Jest również bardzo wierzącym katolikiem. Wiara i religia to bardzo ważne komponenty jego tożsamości. Trudno jednak powiedzieć, że Boryna to postać krystaliczna, miał on również swoje słabostki. Był przede wszystkim w swoim codziennym postępowaniu egoistą, kierował się wyłącznie interesem własnym i swoich bliskich. Widać to dobrze w wątku związania się z Jagną, gdzie oprócz zakochania wchodzi w grę również przejęcie sporego kawałka ziemi. A jak wiadomo ziemia to dla chłopa rzecz najwyższej wagi. Reymont bardzo dobitnie pokazał to w legendarnej scenie śmierci Boryny. Maciej znękany chorobą i półprzytomny, wychodzi w nocy na pole i zaczyna rzucać w nie ziarna, sieje. Jest przedstawiony w sposób niemal sakralny, jako dający życie, bo przecież to on daje ziemi pokarm, dzięki któremu ziemia wyda plon, stworzy nowe życie. To niesamowite ukazanie symbiozy pomiędzy człowiekiem, a światem natury, w tym przypadku zostało uchwycone w scenie śmierci Boryny. Sianie było dla niego najważniejszą czynnością, to właśnie ją chciał spełnić po raz ostatni, zanim odszedł. Boryna był człowiekiem pełnym sprzeczności, niejednoznacznym i niejednorodnym. Trudno jednak odmówić mu kierowania się szlachetnymi pobudkami i mimo wszystko dużego ładunku prostej, ludzkiej, serdecznej dobroci. 

Maciej Boryna to jedna z najważniejszych postaci polskiej XX wieku. Uosabia on nie tylko wszystkich chłopów, których los nawet w czasach Reymonta nie był najłatwiejszym. Postać ta jest kwintesencją pewnego mitu. Mitu polskiego chłopa, ukształtowanego na wzór „Piasta Kołodzieja”, miłującego ziemię ponad wszystko, kochającego rodzinę i gorąco wierzącego w Boga, potrafiącego być zarówno troskliwym rodzicem i małżonkiem, jak i bezwzględnym arogantem wyszarpującym to, co mu się od życia i od innych ludzi należy. To bez wątpienia postać pozytywna, z którą można się nie tylko utożsamić, ale i zaprzyjaźnić. Czytając Chłopów Władysława Stanisława Reymonta, każdy z nas powinien się chyba zastanowić nad tym, ile w nim samym jest Boryny. 

Dodaj komentarz