Miejsce – motywy literackie

Autor: Grzegorz Paczkowski

Dzieła Andrzeja Stasiuka cieszą się ogromną popularnością wśród czytelników.Dzieje się tak dlatego, że autor ten porusza w swoich utworach niecodzienne tematy, w dodatku patrzy na nie z niezwykle interesującej perspektywy. Uświadamia nam rzeczy, o których sami często byśmy w ogóle nie pomyśleli, a już na pewno nie potrafilibyśmy ich wyartykułować. Myśli mieszają się tu ze sobą nawzajem, dlatego stanowią istną kopalnię motywów i nawiązań literackich. 

Motyw pamięci

Pamięć jest zdecydowanie motywem przewodnim Miejsca Andrzeja Stasiuka. Istnieje tylko to, o czym się pamięta, niezależnie czy będą to budowle, wojny czy całe narody. Miejsce po dawno rozebranej cerkwi nastręcza pytań o prawdę pamięci, każdy z nas bowiem ma prawo do pamiętania swojego życia na swój własny, indywidualny sposób, Czy istnieje coś takiego jak pamięć zbiorowa? Czy jest ona nieomylna? Pamięć indywidualna potrafi być dla człowieka siłą napędową do wielu działań, lecz także przyczyną niepotrzebnych konfliktów i sporów. Podkreśla to wszystko moment rozmowy z byłym mieszkańcem nieistniejącej wsi, który doskonale pamięta, gdzie znajdowały się domy konkretnych ludzi – wieś w jego pamięci nadal istnieje i będzie istnieć do końca jego życia. Ta sama pamięć, która kazała wysiedleńcom wracać choćby na chwilę do wsi, z której wcześniej zostali wygnani. 

Motyw historii

Miejscu Stasiuka historia rozebranej ze starości cerkwi staje się przyczyną rozważań na tle historycznym. Cały region był bowiem bardzo mocno doświadczany przez wojny, przesiedlenia i całą masę innych nieszczęść. Narrator mówi nam o tym niejako mimochodem, lecz w gruncie rzeczy stanowi to główny punkt utworu. Historia ludzka splata się tu z historią narodu, świata. Historia wiąże się również z pamięcią o dawnych czasach, z których możemy się uczyć. 

Motyw metafizyki

Do metafizyki Stasiuk nawiązuje bardzo często. Choćby w rozważaniach dotyczących przestrzeni. Czy bowiem cerkiew naprawdę została przeniesiona? Czy jedno miejsce w ogóle można przenieść w inne? To tematy powiązane bardziej z duchowością, niż z dziedziną konserwacji zabytków. O sakralności cerkwi dla Stasiuka stanowi właśnie jej przestrzeń, powietrze wewnątrz świątyni jest przesiąknięte modlitwami, Bogiem, wiarą. Tworzy pewną specyficzną atmosferę konkretnego i niepowtarzalnego miejsca, które jest tam, gdzie jest i gdzie zostanie na zawsze w pamięci ludzkiej. 

Dodaj komentarz