Notatka syntetyzująca to przykład bardzo praktycznego tekstu użytkowego, którego cechy warto poznać. Umiejętność stworzenia takiej wypowiedzi pisemnej może nam się przydać na każdym etapie życia, przede wszystkim zaś może być pomocnym narzędziem na drodze edukacji. Stworzenie takiej notatki wcale nie jest trudne – wystarczy zapamiętać kilka podstawowych reguł, a także trzymać się bardzo konkretnie wyznaczonego schematu.
Spis treści
Co musi zawierać notatka syntetyzująca?
Warto pamiętać, że notatka syntetyzująca ma być zwięzłym zbiorem informacji powziętych z jakiegoś konkretnego wycinka wiedzy – najczęściej tekstu pisanego lub wykładu ustnego. Nie chodzi w niej więc o wdawanie się w szczegóły danego zagadnienia, bardziej o przedstawienie planu czyjejś wypowiedzi, zarówno ustnej, jak i pisemnej. Na pewno należy zawrzeć informację o tym, kto jest autorem danego tekstu oraz jak sam tekst się nazywa. Później warto przytoczyć stanowisko autora. Aby przytoczenie to nie stało się zbyt długie, należy stosować parafrazę, czyli środek stylistyczny polegający na powiedzeniu tej samej rzeczy w inny sposób, w tym przypadku po prostu krócej. Jeśli mamy do czynienia z więcej niż jednym tekstem, musimy przywołać zdania różnych autorów i porównać je ze sobą. Notatka ponadto powinna zawierać konkluzje wynikającą z omawianego tekstu/omawianych tekstów, czyli – w nawiązaniu do nazwy – właśnie syntezę wiedzy, którą można zdobyć odwołując się do omawianej przez nas wypowiedzi.
Jak napisać notatkę syntetyzującą?
Notatka syntetyzująca nie jest wymagającym technicznie rodzajem wypowiedzi. Wręcz przeciwnie, ma ona bowiem służyć jak najbardziej praktycznym celom – szybkiemu stworzeniu skrótu wiedzy z danej dziedziny. Jest kilka rzeczy, o których trzeba pamiętać w pisaniu notatki syntetyzującej. Przede wszystkim – stosowanie skrótowego języka. Notatka ma być streszczeniem omawianego tekstu. Wypowiedź musi być więc zwięzła, bardzo konkretny i spójny. Warto stosować uproszczenia i synonimy, które uczynią nasza notatkę krótszą, a także skróty same w sobie. Nie należy wdawać się w szczegóły omawianego tematu, nie to jest bowiem naszym celem, a jedynie przedstawić najważniejsze jego punkty, tezy twierdzenia. W przypadku pisania każdej pracy na egzaminie, warto najpierw stworzyć jej plan w brudnopisie. Przed przystąpieniem do pisania notatki syntetyzującej należy bardzo uważnie zapoznać się z tekstem, który mamy opracować, przeczytać go ze zrozumieniem (najlepiej parokrotnie) i wynotować jego najważniejsze punkty. Trzeba również dokonać refleksji nad wnioskami płynącymi z danej wypowiedzi. Kiedy już taki wstępny plan będzie gotowy, pozostaje jedynie pamiętać, by w pisaniu raczej ograniczać słownictwo, niż je rozwijać. Chodzi wszak o przekazanie samego sedna, kwintesencji czyjejś wypowiedzi.
Przykład notatki syntetyzującej
Wielki uczony, Mikołaj Kopernik, w swoim epokowym dziele, pt. O obrotach ciał niebieskich, przedstawił fundamenty, tzw. teorii heliocentrycznej (heliocentryzmu). Była to przełomowa koncepcja, według której w centrum Układu Słonecznego znajduje się Słońce, a nie jak uważano do czasów Kopernika, Ziemia. Nasza planeta miała obracać się wokół swojej gwiazdy, a także wokół własnej osi, czego konsekwencją były zmiana pór roku oraz naprzemienność dnia i nocy. W XVI wieku (astronom wydał swoje dzieło w 1543 roku) była to teoria tak bardzo kontrowersyjna, że przez świat zdominowany jeszcze przez Kościół Katolicki i jego doktrynę, została uznana za herezję, a jej zwolennicy byli bardzo mocno szykanowani społecznie. Epokowe dzieło Mikołaja Kopernika przez wiele dekad figurowało w Indeksie ksiąg zakazanych. Współcześnie wiemy, że to właśnie polski astronom miał rację w kwestii ruchu Słońca i Ziemi, a jego dzieło jest jednym z najważniejszych w historii całej ludzkości. Konsekwencje sporu ideologicznego zwolenników koncepcji heliocentrycznej (np. Galileusza) z Kościołem Katolickim, są odczuwane do dzisiaj.