Interpretacje wierszy i materiały do nauki
W 1774 roku, w Lipsku, wydana została niepozorna powieść Joahanna Wolfganga von Goethego, pt. Cierpienia młodego Wertera. Nikt nie mógł się spodziewać, że oryginalne rozwinięcie wzorców literackiego sentymentalizmu, nie tylko stworzy podwaliny pod nową modę w sztuce, lecz w zasadzie da początek nowemu sposobowi myślenia i życia, który wkrótce zaowocuje zmianą epoki historyczno-literackiej. Zatem – czym był werteryzm?
Epoka zapamiętana w Europie pod nazwą romantyzmu, miała swoich wielkich prekursorów. Jednym z nich był wybitny angielski poeta, lord George Gordon Byron. To on, zarówno swoją biografią, jak i twórczością, wykreował zupełnie nowy model bohatera literackiego, a wielu starało się naśladować pisarza również w życiu. Przyjrzyjmy się zjawisku, jakim był bajronizm.
Początek XIX wieku to w europejskiej sztuce czas wielkich romantyków i ich dzieł, które pod wieloma względami zrewolucjonizowały literaturę. W Polsce był to okres, w którym porywy miłosne i dążenia do wyjątkowości artystycznej jednostki, przeplatały się z nastrojami narodowo-wyzwoleńczymi. Największym poetą epoki był Adam Mickiewicz, którego Konrad Wallenrod dał początek nowej społecznej postawie patriotycznej.
Jednym z najbardziej jaskrawych przejawów tego zdecydowanego zwrotu przeciw ideałom poprzedniej epoki, stał się kierunek sztuki modernistycznej nazwany symbolizmem.
W połowie XIX wieku, w Europie, epoka romantyzmu oraz jej prądy artystyczne należały już do przeszłości. Ludzka uwaga odwróciła się od wielkich porywów serca i ducha, zwróciła się natomiast ku sprawom bardziej przyziemnym: rzetelnej pracy, badaniom i odkryciom naukowym i kwestiom materialnym, namacalnym. Zaczęła się epoka pozytywizmu, która przyniosła wiele zmian, również w literaturze i sztuce. Jednym z najważniejszych nowych nurtów stał się naturalizm.
Przełom XIX i XX wieku to wyjątkowo ciekawy czas jeśli chodzi o nastroje społeczne, a także filozofię i sztukę. Dziś z perspektywy historycznoliterackiej, nazywamy ten okres modernizmem, czyli nowoczesnością. W epoce modernizmu przeplatało się ze sobą wiele prądów, nurtów i stylów zarówno artystycznych, jak i myślowych. Przyjrzyjmy się jednemu z nich – dekadentyzmowi.
Zbigniew Herbert to polski poeta o wielkim literackim dorobku i równie pasjonującej biografii. W swoich dziełach poruszał kwestie związane z alienacją człowieka, rolą sztuki czy sytuacją socjoekonomiczną, często odwołując się do ironii i zachowując minimalistyczną formę. Utwór Tren Fortynbrasa, pochodzący z tomu Studium przedmiotu, wydanego w 1961 roku, nawiązuje do twórczości Szekspira i omawia zagadnienie związane z odpowiedzialnością ciążącą na osobach sprawujących władzę.
Studium przedmiotu to zbiór utworów, zarówno poezji jak i prozy, wydany w roku 1961, autorstwa Zbigniewa Herberta. Był to wielokrotnie nagradzany polski autor czasów współczesnych, który w swojej twórczości zasłynął stworzeniem postaci Pana Cogito, krytycznym spojrzeniem na rzeczywistość czy też licznymi nawiązaniami do mitologicznych opowieści. Przykładem takiego wiersza jest pochodzący ze wspomnianego tomu Apollo i Marsjasz, opowiadający o z góry przesądzonej walce pomiędzy wyjątkowo utalentowanymi śpiewakami.
Pieśń jedenasta z pierwszego zbioru „Carmina” (pieśni lirycznych) Horacego jest znana pod tytułem „Do Leukonoe”. Przedstawia filozofię życiową, wyznawaną przez poetę, która łączy w sobie założenia stoicyzmu i epikureizmu.
Wiersz „Nerwy” Cypriana Kamila Norwida porusza problem społecznych nierówności. Poeta ukazuje dwie kontrastowe sytuacje, u biednych i bogatych. Krytykuje milczenie elit, które wolą nie wiedzieć, jak wygląda życie biedoty i udają, że problem nie istnieje.
Tadeusz Różewicz to jeden z najwybitniejszych polskich twórców poezji współczesnej. Posługiwał się głównie wierszem nowoczesnym, o surowej formie, a jego budową i tematyką nawiązywał do tradycji międzywojennej awangardy, szokując czytelnika nietypowymi zestawieniami, poszukiwaniem nowego sensu w znanych już wyrażeniach. Utwór List do ludożerców, opublikowany w zbiorze Formy z 1958 roku, to apel do egoistycznego, wrogiego społeczeństwa lat 50., które poeta przyrównuje do zwierząt.
Artystyczne eksperymenty, zachwyt nad szarą codziennością, metamorfozy, a także groteska i zabawa – to tylko niektóre cechy charakteryzujące poezję Mirona Białoszewskiego. Pisarz ten debiutował w okresie odwilży październikowej, kiedy to władze zliberalizowały swoją postawę, a następnie tworzył czasach współczesnych. Jego wiersz Karuzela z madonnami, wydany w zbiorze Obroty rzeczy w 1956, to przejaw jego zainteresowania folklorem oraz odważne dzieło łączące sfery święte i świeckie.