Interpretacje wierszy i materiały do nauki
Niekiedy w debacie publicznej można usłyszeć głosy, że zasady moralne obowiązują bezwzględnie w każdej sytuacji. Z taką opinią można by polemizować na podstawie literatury dotyczącej obozów zagłady, jakie w czasie II wojny światowej powstawały z inicjatywy Niemiec oraz Związku Radzieckiego.
Rzeczywistość panująca w obozach zagłady, funkcjonujących w czasach II wojny światowej, znacznie różniła się od tego, co współcześnie nazywamy codziennością. Panowały tam inne prawa, inna moralność (a w zasadzie jej brak), pojedynczy człowiek kierował się zupełnie innymi instynktami.
Moralność to bardzo przydatna w codziennym życiu rzecz. Od dziecka uczymy się, co jest dobre, a co złe. Jak powinno się postępować, a jak nie należy. Dzięki takim prawidłom jesteśmy w stanie funkcjonować w społeczeństwie i nie tylko nie krzywdzić innych, lecz także sprawiać, że inni będą zachowywać się dobrze wobec nas.
“Człowiek – to brzmi dumnie” – tak napisał kiedyś pisarz Maksym Gorki. W tym powiedzeniu wyraża się podziw dla wszystkiego, co potrafi osiągnąć człowiek myślący oraz to, do jakich dobrych wartości i cnót potrafi dojść. Czy jednak zawsze możemy tak powiedzieć?
II wojna światowa pozostawiła po sobie spustoszenie nie tylko w sensie fizycznym, lecz także (a może nawet przede wszystkim) psychicznym. Miliony ofiar pozostawiły po sobie dziesiątki milionów ludzi opłakujących bliskich. Do tego rzesze ludzi, którzy przetrwali piekło frontu, niewoli, tortur lub obozów i trwali z niewyobrażalnymi traumami do końca życia.
II wojna światowa stworzyła niestety wiele pojęć odnoszących się do stopnia zdehumanizowania istoty ludzkiej oraz upadku wartości moralnych. Jednym z nich było sformułowanie “człowiek zlagrowany”, czyli taki, który na skutek przebywania w lagrze zatracił wiele lub wszystkie wartości moralne i intelektualne, które w innych warunkach odróżniały go od zwierząt.
Zjawisko wojny od zawsze wymagało od ludzi porzucenie pewnych wyznaczników moralnych i “odczłowieczenie” si do pewnego stopnia. Jednak dopiero wydarzenia wojen XX wieku ukazały w pełni, do jakiego spustoszenia psychicznego można doprowadzić jednostkę ludzką.
Otaczający nas świat ma wiele twarzy. Niestety coraz częściej mamy do czynienia z tą negatywną. Codziennie w wiadomościach można usłyszeć o wypadkach, katastrofach i przestępstwach, które odkrywają naprawdę mroczną stronę człowieczeństwa. Jednak czasem zapominamy, że już wcześniej dawała ona o sobie znać, np. podczas II wojny światowej.
O ogromie cierpienia, jakiego doświadczyła ludzkość w trakcie II wojny światowej nie dowiemy się raczej z podręczników do historii, które zdominowane są raczej beznamiętną statystyką. Na szczęście były pośród świadków tych strasznych zbrodni osoby, które zapamiętały swoje indywidualne doświadczenia.
Opowiadania Tadeusza Borowskiego oraz Inny świat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego to dwa wstrząsające świadectwa jednej z najokropniejszych i najbardziej nieludzkich zbrodni, jakiej dopuściła się ludzkość. Chodzi oczywiście o stworzenie i wieloletnie prowadzenie tzw. obozów zagłady.
