Chłopi to wybitna powieść realistyczna autorstwa Władysława Stanisława Reymonta. Autor został za jej napisanie nagrodzony Literacką Nagrodą Nobla w 1924 roku. Powieść przedstawia życie polskiej wsi oraz jej mieszkańców, ze wszystkimi takiego życia dobrymi i złymi stronami. Widzimy więc ciężką pracę i walkę o przetrwanie, wzajemne sąsiedzkie animozje i małostkowe spory, ale także życie w zgodzie z naturą i w jej rytmie, wzajemną serdeczność, prostotę podejścia do życia i głęboką wiarę. Oto najważniejsze motywy literackie, jakie można odnaleźć w tym wielkim epickim dziele.
Spis treści
Motyw natury
Sposób życia mieszkańców Lipiec, mieszkańców wsi, jest determinowane przez naturę, co jest jednym z głównych wątków Chłopów. Wschody i zachody słońca wyznaczają czas przeznaczony na pracę, dobra lub zła pogoda ułatwia ją, lub uniemożliwia. Pory roku dzielą życie na cztery kawałki, z których każdy ma swój określony charakter. Zostaje to podkreślone przez podział Chłopów na cztery tomy, z których każdy odpowiada właśnie jednej z pór roku. Przyroda potrafi być łaskawa i obdarzyć człowieka obfitymi plonami, ale może je również zniszczyć przez suszę, lub wichury i zbyt obfite deszcze. To od przyrody zależy życie człowieka na wsi. Człowieka, dla którego podstawową wartością – zarówno materialną, jak i metafizyczną – jest ziemia, którą uprawia, szanuje i kocha, a która wydaje dla niego plony.
Motyw wsi i jej mieszkańców
Społeczność Lipiec to niewielka, ale bardzo spójna grupa, w której każdy człowiek ma swoje jasno określone miejsce. Zależy ono od bardzo wielu czynników: od wieku, płci, poziomu zamożności, czy pełnionej funkcji. Niektórzy chłopi cieszą się wielkim szacunkiem ze strony całej społeczności, inni są pogardzani i ignorowani. Najbardziej poważani są ci, którzy pracują, ponieważ w bezpośredni sposób przyczyniają się do dobrobytu swojego i innych. Ludzie starzy, kalecy, niezdolni są spychani na margines i z miejsca przestają się liczyć. W powieści poznajemy również szereg obyczajów panujących na wsi. Widzimy jak chłopi świętują, jak się bawią, jak grzebią zmarłych, w jaki sposób dobijają interesów, czy jak rozwiązują
Motyw rodziny
Rodzina jest w Chłopach przedstawiona w sposób bardzo tradycyjny. Głową rodziny jest mężczyzna, gdyż to on reprezentuje siłę fizyczną, która niezbędna jest do pracy na roli oraz do uzyskiwania plonów, czyli karmienia rodziny. To on decyduje o losie wszystkich członków rodziny, żony oraz dzieci, on ma ostateczne zdanie w każdej kwestii. Zadaniem kobiet jest głównie zajmowanie się domem, czyli rodzenie dzieci i sprawowanie nad nimi opieki, przygotowywanie posiłków oraz prace porządkowe. Dzieci, w zależności od płci, były od najmniejszego przysposabiane do czynności, którymi miały zajmować się w dorosłym życiu, mężczyźni do pracy w polu, kobiety do pracy w gospodarstwie domowym i opieki nad dziećmi. Bardzo rzadko zdarzają się wyjątki od takiego modelu.
Motyw miłości
Miłość na wsi ma bardzo wiele twarzy. Młodzi kochają się ze względu na wytwarzającą się między nimi namiętność, ale na przykład Boryna, który jest dwukrotnym wdowcem, planuje kolejne małżeństwo, ponieważ potrzebuje pomocy w gospodarstwie domowym, a ponadto chce się wzbogacić. Widzimy też miłość rodzicielską, a także miłość chłopów do przyrody, do miejsca, w którym się urodzili i w którym żyją, do swojej małej ojczyzny. Do ziemi. W brutalny sposób pokazuje się również niekiedy brak miłości, czy też raczej miłosierdzia. Widać to najlepiej na przykładzie osób starych, które nie nadają się już do pracy i pomocy w gospodarstwie, są chore i zmęczone. Bardzo często tacy ludzie są po prostu ignorowani, lub wyrzucani z domu na pastwę losu.
Motyw śmierci
Bohaterowie Chłopów umierają w bardzo różny sposób, w zależności od swojej pozycji we wsi. Najstraszliwiej umiera parobek Kuba, który zmuszony zostaje do odrąbania sobie zakażonej nogi. Umiera w stajni samotnie, ponieważ nie chce wołać o pomoc, ani o księdza, gdyż umiera w stajni. W końcu wykrwawia się na śmierć w tle słysząc huczną weselną zabawę. Żebraczka Agata, chociaż dawno została wyrzucona z domu, odkłada pieniądze, by domownicy wzięli ją do siebie na ostatnie chwile jej życia, gdyż kobieta nie chce umierać sama, poza domem. Jej prośba zostaje spełniona. Główny bohater powieści, Maciej Boryna, umiera po długiej chorobie. Tuż przed śmiercią jednak wychodzi w pole i zaczyna siać. Śmierć dopada go przy tej czynności, co odejściu Boryny nadaje wyraz symboliczny.
Motyw wyobcowania
Społeczność Lipiec jest bardzo hermetyczna, ma swoje zasady. Jeżeli są one przez kogoś łamane, osoba ta może liczyć na konsekwencje w postaci społecznego ostracyzmu. Tak dzieje się z ludźmi starymi, którzy wyrzucani są z domów przez dzieci, przez swoją nieprzydatność do pomocy, lub z ludźmi biednymi, którzy nie są w stanie płacić za wikt i opierunek. Ciekawym przypadkiem jest Jagna, dziewczyna, która ze względu na majątek matki nie musi pracować. Cała wieś jest do niej przez to wrogo nastawiona, ponieważ w Lipcach to praca stanowi o wartości człowieka.