Liryka funeralna (od funeral – pogrzeb) od tysiącleci towarzyszy człowiekowi, tak samo jak odchodzenie. Kojarzy się ono z silnymi emocjami, które często przybierają formę wypowiedzi artystycznej.
Spis treści
Liryka funeralna – definicja
Liryka funeralna jest takim rodzajem twórczości, który w swojej treści skupia się na tematach związanych ze śmiercią, z odchodzeniem, z żałobą po stracie bliskich nam osób. To liryka pisana w tonie poważnym, podniosłym patetycznym. W zależności od autora może być ona skupiona na bólu tych, którzy odczuli stratę lub też na rozpamiętywaniu zalet i cnót osoby, która odeszła. Tego rodzaju utwory mogą dotyczyć zarówno osób sławnych i powszechnie znanych, jak i prywatnych. Gatunek ten istnieje już od starożytności. Najsłynniejszymi gatunkami tej kategorii są treny, epitafia, lamenty oraz elegie.
Główne cechy liryki żałobnej
Liryka funeralna może przybierać bardzo rozmaite kształty i formy, lecz jest kilka cech, które są wspólne większości takich utworów. Przede wszystkim są one zawsze pisane w tonie żałobnym, pesymistycznym i podniosłym. Ma to podkreślać rangę tematu, który najczęściej wiąże się z bardzo silnymi emocjami. Sama liryka jest bardzo mocno nacechowana emocjonalnie i często posługuje się wieloma środkami stylistycznymi.
Bardzo często utwory z tego nurtu zajmują się wspominaniem zmarłych osób, podkreślaniem ich zalet oraz tego, w jaki sposób żyły. Nie rzadziej można się spotkać z podkreślaniem bólu po stracie bliskiej osoby oraz z opisywaniem świata jako takiego, który wraz z czyjąś śmiercią poniósł niepowetowaną stratę i stał się gorszym miejscem.
Przykłady liryki funeralnej
Najsłynniejszym przykładem liryki funeralnej są w literaturze polskiej oczywiście Treny autorstwa Jana Kochanowskiego. Renesansowy poeta z Czarnolasu w dziewiętnastu przejmujących utworach żegnał czteroletnią córkę, Urszulkę, która swoim odejściem zachwiała całą filozofią życia swojego ojca – zadeklarowanego stoika. Podobnie postąpił Władysław Broniewski czy Konstanty Ildefons Gałczyński.
Dobrym przykładem liryki funeralnej są wszelkie utwory sakralne poświęcone śmierci Chrystusa, jak np. średniowieczny Lament świętokrzyski. Współcześnie ta forma również obecna jest w poezji, choć oczywiście różni się pod względem stylistyki czy używanego słownictwa. W Polsce do twórców liryki żałobnej należy zaliczyć m.in. Wespazjana Kochowskiego, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego czy Daniela Naborowskiego. Epitafia to częsty motyw w twórczości Jacka Kaczmarskiego, który piosenkami poetyckimi żegnał swoich ukochanych twórców i ważne postaci ze świata sztuki i kultury (nie zawsze realne), w ten sposób powstały choćby Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego, Epitafium dla Brunona Jasieńskiego czy Epitafium dla Sowizdrzała.
Zdjęcie główne: pexels