Seweryn Baryka – charakterystyka

Autor: Grzegorz Paczkowski

Seweryn Baryka to jeden z drugoplanowych bohaterów Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. Drugoplanowych, lecz bardzo istotnych dla fabuły powieści. To z jego bowiem ust padają słowa słynnej opowieści o szklanych domach, która ma zachęcić głównego bohatera, Cezarego Barykę, do powrotu do Polski po tym jak ta odzyskuje niepodległość. Opowieść zresztą spełnia swoje zadanie, co daje przyczynek do większej części historii w Przedwiośniu. 

Charakterystyka Seweryna Baryki

Seweryn Baryka nie był człowiekiem wykształconym w żadnym konkretnym kierunku, co nie oznacza, że nie był człowiekiem zdolnym. Był na tyle wszechstronny, że na przestrzeni lat był w stanie podejmować się bardzo różnych prac, zawodów i zajęć, które dobierał w zależności od wysokości honorariów. Pracował poza ziemiami polskimi i z czasem udawało mu się zdobywać coraz wyższe i lepiej opłacane stanowiska. Komfort, wygoda życia i bezpieczeństwo finansowe było dla młodego Seweryna Baryki kwestią bardzo istotną. Nie pochodził ze zbyt bogatej rodziny, dlatego bardzo zależało mu na tym, by samemu nie pogrążyć się w biedzie. Mimo braku wykształcenia, a dzięki swojej wytrwałości, ambicji i uporowi udało mu się zdobyć posadę w Baku, która umożliwiła mu ustatkowanie się, stabilizację życiową i materialną. Wówczas pragmatyczny z natury Seweryn postanowił się ożenić – rzecz jasna z Polką – co udało mu się zaaranżować w zaledwie miesiąc. Z Jadwigą Barykową powrócił do Baku, gdzie w niedługi czas później urodził im się syn, Cezary. Seweryn bardzo go kochał i wraz z matką starali się być dla niego bardzo wyrozumiali i opiekuńczy, chociaż ojciec potrafił bywać również stanowczy. Syn zawsze czuł do niego respekt i szacunek. 

Seweryn Baryka był bardzo zaangażowanym patriotą. Nie potwierdzał tego być może jego młodzieńczy pęd za pieniędzmi i wygodnym życiem, który pchnął go na długie lata do pracy poza granicami (nieistniejącego zresztą wówczas) kraju. Dało się to jednak zauważyć po jego powrocie z wojny i spotkaniu z synem. Seweryn sam zresztą wspomina, że lata wojny bardzo go zmieniły pod względem stosunku do ojczyzny i patriotyzmu. Twierdzi, że wędrówka przez ojczyste ziemie sprawiła, że wiele zrozumiał. Symbolem takiego podejścia jest szczególnie hołubiona i niemal czczona przez starego Barykę książeczka, która zawiera opis patriotycznego zachowania i ofiarności niejakiego Kaliksta Grzegorza Baryki, dziadka Seweryna, w trakcie wojny 1831 roku. To właśnie za poświęcenie w walce z zaborcą został on pozbawiony majątku, a ród Baryków podupadł i zubożał. Dla Seweryna ten tom był dowodem na przynależność do narodu polskiego oraz na to, że Barykowie już w przeszłości dawali dowody swojej miłości do Polski.

Syn Seweryna, Cezary, nie czuje jednak zbyt wielkiej motywacji do podróży do Polski, mitycznej krainy przodków, której dotąd nigdy w życiu nie widział na oczy. Wówczas stary Baryka opowiada mu zmyśloną historię o rzekomym istnieniu szklanych domów – nowoczesnych budowli mieszkalnych, które są funkcjonalne, wygodne, piękne i tanie, dzięki czemu zrównują zróżnicowane majątkowo po zaborach warstwy społeczne. Ma to zachęcić syna, któremu dzięki widokowi rewolucyjnego terroru już zdążyło zależeć na sprawiedliwości społecznej oraz na tym, by niewinni i ubodzy nie musieli cierpieć. Ujawnia się w tej opowieści ogromna miłość Seweryna do Polski i polskości jako takiej. Ogromny szacunek wobec przodków, którzy o Polskę walczyli, oraz ogromna, nierealistyczna wręcz wiara i nadzieja w to, że ojczyzna podniesie się po ponad stu dwudziestu latach zaborów i stanie na równi z innymi narodami Europy. Widać w Sewerynie też pewną dozę desperacji. Wie, że tylko zmyśloną historią jest w stanie nakłonić syna, by ten wrócił na łono wolnej ojczyzny. Nie wiemy zresztą czy jako starszy i schorowany przez wojenne trudy człowiek, sam nie uwierzył w to, co wymyślił. Gorzkim finałem tego wątku jest fakt, że Seweryn nie doczekuje wspólnego z synem powrotu do Polski – umiera w trakcie podróży pociągiem. 

Seweryn Baryka to postać zdecydowanie pozytywna. W jego zachowaniu i postawie jasno widać ogromny patriotyzm i wielką nadzieję na zakończenie nieszczęść dosięgających wciąż Polskę. Człowiek ten miał w sobie dużo wiary w to, że Polska po 1918 roku szybko stanie na nogi i uważał, ze powinni brać w tym udział wszyscy, którzy tę Polskę w ciągu poprzednich dziesięcioleci z jakichkolwiek powodów opuścili, tak jak on. Seweryn Baryka to również bardzo zdolny i przedsiębiorczy człowiek, kochający mąż, a także odpowiedzialny i wspierający ojciec. 

Dodaj komentarz