Jedną z wielu inspiracji poetów romantycznych jest niewątpliwie natura – tajemnicza, nieokiełznana i groźna. W utworach tego okresu przyjmuje ona nierzadko rolę kolejnego z bohaterów. Wpływa na emocje postaci oraz sytuacje, które przeżywają i buduje odpowiedni nastrój. „Burza” Adama Mickiewicza odnosi się do potęgi natury w trakcie podróży przez morze.
„Burza” w „Sonetach krymskich”
„Burza” to jeden z sonetów, który umieszczony został w cyklu poetyckim o nazwie „Sonety krymskie”. Dotyczy rzeczywistego przeżycia poety, który w trakcie swojej podróży na Krym był świadkiem burzy morskiej. Utwór przynależy do tzw. sonetów morskich (marynistycznych), wśród których wyróżnić można również „Żeglugę” oraz „Ciszę morską”. Jest to czwarty sonet w cyklu, który opublikowany został w roku 1826.
Burza – analiza utworu
Utwór składa się z czterech strof – dwie pierwsze zawierają cztery, natomiast dwie ostatnie – trzy wersy. Do opisu sytuacji lirycznej wykorzystano szereg środków wyrazu artystycznego: epitety, wyliczenia oraz porównania. W sonecie zauważyć można również, mające na celu oddanie grozy sytuacji, zabieg antropomorfizacji. Sztorm nabiera tym samym cech ludzkich, przyroda staje się głównym bohaterem utworu. Wydarzenia przedstawione w utworze nabierają dynamizmu za sprawą zastosowania w ich opisie równoważników zdań. Szczegółowemu opisowi zdarzeń towarzyszą wyrazy dźwiękonaśladowcze. Podmiot liryczny w utworze nie ujawnia się – całość utworu stanowi kliszę wydarzeń, poetycki opis sytuacji, którą przeżył autor. W końcowych strofach wprowadzona zostaje postać samotnego wędrowca, której postawa stanowi kontrast dla wydarzeń rozgrywających się na statku.
Bohater romantyczny
Utwór „Burza” charakteryzuje się przede wszystkim dołączeniem do opisu potęgi przyrody postaci samotnego wędrowca. Postawa tego bohatera realizuje w pełni cechy bohatera romantycznego. Samotny, wyobcowany i pogrążony we własnym cierpieniu i rozmyślaniach samotnik jest postacią tragiczną. Wydarzenia na statku, choć dramatyczne i budzące u odbiorcy poczucie zagrożenia, zdają się być dla niego tylko tłem do jego własnych przemyśleń.
Burza – interpretacja wiersza
Sonet „Burza” stanowi zapis burzy morskiej. Pierwsza strofa opisuje starania załogi, która stara się zabezpieczyć przed nadciągającym żywiołem. Odpowiednio przygotowane zostają żagle, pompy oraz liny – te ostatnie pod wpływem silnego wiatru wyrywają się z ręki. W pierwszej strofie czytelnik wprowadzony został w nastrój grozy. Dowiaduje się o strachu osób przebywających na statku oraz przytłaczającej sile natury. Epitety dobrane zostały w taki sposób, by uwypuklić strach świadków tego zdarzenia. Kolejna strofa uświadamia czytelnikowi, z jaką siłą uderzyła burza. Podkreślone zostało to, że człowiek jest bezradny wobec żywiołu. Dla uwypuklenia tych emocji autor zdecydował się na zastosowanie rozbudowanej metafory:
Wstąpił geniusz śmierci i szedł do okrętu,
Jak żołnierz, szturmujący w połamane mury.
Sztorm uderzał więc w statek z taką siłą, która kojarzyła się autorowi ze szturmem wojsk na oblężoną twierdzę. Przyczyniło się to znacznie do strat, jakie zapanowały wśród załogi, do czego szczegółowo odnosi się strofa trzecia. Opisana sytuacja jest na tyle dramatyczna, że osoby przebywające na statku nie mają pewności, czy przeżyją uderzenie żywiołu. Niektórzy z nich żegnają się ze współtowarzyszami, modlą się, omdlewają. Kilku członków załogi doznało uszczerbku na zdrowiu – w treści strofy trzeciej odnaleźć można wzmiankę o połamanych kończynach.
