Ewa Lipska jest znaną polską poetką i felietonistką, związaną między innymi z Wydawnictwem Literackim. Obecnie mieszka i tworzy w Krakowie. Utwór „Mogę” pochodzi z pierwszego tomu jej dzieł, opublikowanego w roku 1967.
Spis treści
Mogę – analiza utworu
Wiersz Ewy Lipskiej to przykład liryki bezpośredniej. Autorka zastosowała w niej pierwszą osobę liczby pojedynczej. Wskazuje to na to, że czytelnik obcuje z zapisem bezpośrednich refleksji i odczuć podmiotu lirycznego, można go też zapewne utożsamiać z samą poetką. Dzieli się ona swoimi przemyśleniami z odbiorcą, wprost komunikując to, co czuje.
Utwór ma stosunkowo regularną budowę, ale pojawiają się w nim wyjątki. Jest on podzielony na trzy strofoidy, ale różnią się one liczbą wersów. Pierwsza i ostatnia zawierają pięć wersów, środkowa za to aż dziewięć. Nie pojawiają się w nim rymy, można więc powiedzieć, że jest to wiersz biały, pozbawiony rymów w klauzulach. Dzieło określić można też jako wiersz wolny, który nie jest oparty na regularnym systemie numerycznym. Mimo to pojawiają się w nim pewne reguły, których autorka trzyma się w trakcie pisania.
W dziele pojawiają się także zróżnicowane środki stylistyczne. Przede wszystkim są to metafory, takie jak na przykład “wyrok życia” czy “pustej doby”. W ten sposób autorka kreuje poetycki klimat utworu i nadaje mu pewnej głębi, zmuszającej czytelnika do podjęcia wysiłku interpretacyjnego. Pojawiają się też epitety, odpowiadające za plastyczne ukazanie przez poetkę świata przedstawionego. Są to więc takie określenia jak “wyżynna prowincja”, “celny wyrok życia”, “złotokonny zwycięski rydwan” czy “pusta dobra”.
Autorka stosuje także przerzutnie, polegające na rozbijaniu zdań na więcej niż jeden wers, tak jak na przykład ma to miejsce w wersie “wyżynną prowincję; czyli Wyobraźnię. Dobry grunt pod zamek; lub duży pokój”. Wybija to czytelnika z rytmu utworu i zmusza go do zatrzymania się na danym fragmencie utworu. Poetka stosuje też neologizmy, na przykład “złotokonny”, co plastycznie ukazuje opisywane przez nią elementy.
Mogę – interpretacja wiersza
Autorka w swoim wierszu ukazuje, jak bogate może być wewnętrzne ludzkie życie i jak daleko może człowieka zaprowadzić jego wyobraźnia. Tam nie ma żadnych limitów, i jak pisze sama poetka, można sobie wszystko wymyślać od nowa. W wyobraźni nie ma żadnych reguł czy limitów. Możliwe jest dokładnie to, czego chce człowiek. Może być to wspaniały zamek, a może prosty pokój z oknem na południe. Wszystko zależy od tego, czego życzy sobie sam człowiek i jakie są jego pragnienia. Bogata wyobraźnia jest więc świetnym gruntem pod snucie różnego rodzaju marzeń i fantazji.
Dalej autorka opisuje to, że w świecie wyobraźni nie ma żadnych zasad, które kierowałyby światem przedstawionym. Nie ma tam nawet czasu – godziny nie płyną linearnie i w jednej chwili człowiek może być o wiele młodszy lub starszy. Nie panuje tam ludzkie prawo, o czym wskazuje fragment tekstu wspominający “Trony bez królów i głowy bez koron”. W wyobraźni wszystko jest celne i znaczące, a nawet zwykłe czynności urastają do zdarzeń wysokiej rangi. Autorka opisuje świat istniejący w jej imaginacji jako miejsce, gdzie może być sobą lub dowolną inną osobą. Może stać się kim lub czym chce, na przykład wspomnianym “tryumfem wodza z kości słoniowej z bogatego szkła”.
Według poetki domeną świata wyobrażonego jest ciekawość, która napędza dalsze fantazje. Człowiek snuje kolejne marzenia, pełen zaciekawienia, co jeszcze może się wydarzyć. Nic tutaj nie ogranicza tego, co dzieje się przed oczami duszy ludzkiej. Poetka zwraca uwagę na możliwość wykorzystania tej okoliczności do snucia odważnych wyobrażeń na temat własnego życia. Zaznacza, że jest to miejsce, w którym można pozbyć się wszelkich oporów i z zaciekawieniem obserwować rozwój wypadków.
W wyobraźni każdy człowiek ma pełną sprawczość i może decydować o każdym aspekcie swojej fantazji. To on jest twórcą świata przedstawionego i podlega on jego mocy. To pozwala na poczucie się stwórcą i może prowadzić człowieka do stworzenia rzeczy niezwykłych. To niezwykle cenne narzędzie, które umożliwiło stworzenie wielu rzeczy powiązanych ze sztuką, literaturą, filozofią i innymi dziedzinami ludzkiego życia, których fundamentem jest kreatywność i potrzeba tworzenia. Autorka zaznacza, że kreowanie różnego rodzaju refleksji czy światów w wyobraźni jest cechą wspólną dla wszystkich ludzi i każdy z nas przeżywa w duchu te same odkrycia. Dzieła ludzkiej wyobraźni mogą przerodzić się z kolei w spuściznę dla kolejnych pokoleń. Są więc one trwalsze od samego człowieka i są w stanie przetrwać dłużej niż on sam.