Do księżyca – interpretacja wiersza

„Do księżyca” to utwór pochwalny, w którym podmiot liryczny wyraża zachwyt nad księżycem. Zwrócono w nim uwagę na piękno i niezwykłość tego ciała niebieskiego. Autorem wiersza jest Franciszek Dionizy Kniaźnin – ważny przedstawiciel polskiego oświecenia. 

Do księżyca – analiza i środki stylistyczne 

Wiersz „Do księżyca” to oda, czyli wzniosły utwór o charakterze pochwalnym. Gatunek literacki, jakim jest oda, powstał w antycznej Grecji. Jego nazwa bierze się od greckiego słowa „aide” oznaczającego pieśń bądź śpiew. W późniejszych czasach chętnie stosowali go poeci tworzący w epokach, w których dominował klasycyzm. Ponieważ oda pierwotnie służyła do śpiewania, ma ona budowę stroficzną. Utwór „Do księżyca” zawiera dziewięć strof, które mają po cztery wersy. Pierwsze wersy zwrotek mają dziesięć sylab, a pozostałe mają osiem sylab. Utwór zawiera rymy o układzie krzyżowym (przeplatanym). 

Utwór należy do liryki inwokacyjnej, ponieważ jest zwrotem do księżyca. Świadczą o tym apostrofy („Luno! ty, córa nie­bios wy­so­ka”, „O srebr­na sio­stro zło­te­go bra­ta!”), odpowiednie zaimki („ty”, „cię”, „twojej”) oraz czasowniki w drugiej osobie liczby pojedynczej („siejesz”, „przyzierasz”, „zdobisz”). W przeciwieństwie do klasycznej ody w utworze Kniaźnina nie występuje podmiot zbiorowy, a podmiot liryczny wypowiada się we własnym imieniu i wyraża swoje emocje („Co rze­kłem?”, „Próż­no te chwy­tam pro­mie­nie, ty na nie­bie, ja na zie­mi”).

Wiersz ma wzniosły nastrój, który tworzą odpowiednie środki stylistyczne. Jednym z głównych środków artystycznych jest personifikacja (uosobienie) – poeta wypowiada się o księżycu jak o kobiecie, a nie obiekcie. Pojawia się metafora np. „On dnio­wi ognie roz­mia­ta” bądź „Ni­skiej przy­zie­rasz ro­śli­nie, w przy­le­głym gra­jąc po­to­ku”. Odnaleźć można także porównanie („córa nie­bios wy­so­ka, bo­skiej po­dob­na Te­mi­rze”, „sło­dycz two­jej po­dob­na”). Liczne są epitety takie jak: „boskiej Temirze”, „gwiazdolitym szafirze”, „niskiej roślinie”, „wiernej pomocy”, „srebrna siostro”, „dzika potwora”, „tkliwość nadobna”, „obłokami jasnymi”, które nadają utworowi plastyczności. Wielokrotnie obecne jest pytanie retoryczne („Za­liż cię li­tość, ta cno­ta bo­gów, w tej za­trzy­mu­je po­dró­ży?”). Poeta zastosował przerzutnię, czyli przeniesienie części zdania do kolejnego wersu, a także inwersję, czyli szyk przestawny, dzięki której wiersz ma bardziej podniosły ton. Pojawiają się motywy z kultury antycznej, co jest charakterystyczne dla gatunku ody. 

Do księżyca – interpretacja utworu

Autorem wiersza jest Franciszek Dionizy Kniaźnin, czyli poeta, który żył w latach 1750-1807. Jego twórczość przypada na okres oświecenia. Dzieła Kniaźnina przejawiały cechy zarówno rokokowe, jak i klasycystyczne, a z czasem widoczne były tendencje sentymentalne. Przez niektórych poeta był nawet nazywany pierwszym romantykiem. Właśnie te skłonności poety obecne są w utworze „Do księżyca”. Podmiot liryczny sprawia wrażenie zafascynowanego nocą, co wyraża wzniosłym zwrotem do księżyca. 

Dodaj komentarz