„Do gwiazd” to utwór miłosny oświeceniowego poety Franciszka Dionizego Kniaźnina. Utwór ma cechy poezji sentymentalnej ze względu na miłosną tematykę i nawiązania do przyrody. Kniaźnin przywołując obraz nocnego nieba, ukazał uczucia osoby zranionej przez nieszczęśliwą miłość.
Do gwiazd – analiza i środki stylistyczne
Utwór „Do gwiazd” to oda, czyli podniosły gatunek liryczny o charakterze pochwalnym. Wywodzi się ze starożytnej Grecji, gdzie była śpiewana, o czym świadczy sama nazwa. Pochodzi ona od słowa „aide” („pieśń”, „śpiew”). W związku z tym utwór ma harmonijną budowę i jest rytmiczny. Poeta nie zastosował podziału na strofy, a więc wiersz ma budowę stychiczną. Składa się z szesnastu wersów napisanych jedenastozgłoskowcem ze średniówką po piątej sylabie. Występują w nim rymy o układzie przeplatanym (krzyżowym), które nadają melodyjności.
To, co odróżnia wiersz Kniaźnina od klasycznej ody to tematyka. W starożytnej Grecji ody sławiły znaczące wydarzenia lub osoby, o dużych zasługach. U Kniaźnina chwalone są gwiazdy, co staje się pretekstem do refleksji o miłości. Wiersz „Do gwiazd” należy do liryki inwokacyjnej, ponieważ jest zwrotem do gwiazd. Świadczą o tym tytuł, odpowiednie zaimki („cię”, „wy”), czasowniki w drugiej osobie („staczacie”, „rzucacie”, „ujrzycie”), a także fakt, że utwór otwiera apostrofa – „Skry złotej nocy, gminie jasno-lśniący…”. Utwór ma też cechy liryki bezpośredniej, ponieważ podmiot liryczny ujawnia się i wiadomo o nim, że jest nieszczęśliwie zakochany, co sprawia mu ból. Ze względu na temat wiersz można przyporządkować do liryki miłosnej, ponieważ podmiot liryczny wyraża tęsknotę za ukochaną i cierpienie spowodowane jej nieobecnością.
Utwór jest bogaty w środki stylistyczne, dzięki którym autor uzyskał obrazowy opis nocnego nieba, a także przedstawił uczucia podmiotu lirycznego. Pojawia się wiele epitetów (np. „złotej nocy”, „ogień drżący”, „niepomylne tańce”, „srebrne kołowroty”, „mrocznym ujęciem”, „gorejących ogniów”, „szczupłe okienko”). Wykorzystane zostały nacechowane emocjonalnie wykrzyknienia („Staczacie ciszkiem niepomylne tańce!”, „nie ujrzycie Kasi!”) oraz pytanie retoryczne („Blask swój rzucacie?”). W czterech pierwszych wersach użyta została peryfraza, czyli omówienie. Poetycki opis zastąpił słowo „gwiazdy”. Do scharakteryzowania gwiazd poeta wykorzystał personifikację (uosobienie) np. przedstawiając gwiazdy jako tańczące. Zauważyć można także metafory takie jak: „gdy wszystkie ciała i tchnące istoty mrocznym ujęciem sen napawa mile”.
Do gwiazd – interpretacja wiersza
Utwór zawiera rozbudowany opis nocnego nieba, na którym znajduje się wiele gwiazd. Przygląda się im podmiot liryczny i podziwia ich piękno. Rozgwieżdżone niebo jest niezwykłe, ale to, co dla podmiotu lirycznego dodaje mu szczególnej wartości to fakt, że przypomina mu ono o chwilach spędzonych z ukochaną.