Utwór jest poświęcony prezentowi, którym król Stanisław August Poniatowski obdarował Adama Naruszewicza. Był to złoty, zdobiony zegarek. Poeta zachwyca się zegarkiem, sławi hojność króla, a także wyraża refleksję na temat upływu czasu.
Podziękowanie za zegarek wzięty z rąk J. K. Mości – analiza i środki stylistyczne
Wiersz ma formę ody. Jest to forma liryczna chętnie wybierana przez poetów tworzących w stylu klasycystycznym. Również Adam Naruszewicz, jeden z najważniejszych polskich twórców oświeceniowych, chętnie po nią sięgał. Oda wywodzi się z antyku i jest wzniosłym utworem o tematyce świeckiej, która ma na celu sławienie czegoś. W tym przypadku jest to król i jego szczodrość. To, co odróżnia wiersz Naruszewicza od tradycyjnej ody to brak podmiotu zbiorowego. Zamiast tego podmiot liryczny ujawnia się i wypowiada się we własnym imieniu, w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Pojawiają się odpowiednie czasowniki takie jak: „odnoszę”, „widzę”, „popchnę”, a także zaimki: „ja”, „mi”, „mię”. Wynika z tego, że utwór należy do liryki bezpośredniej. Ze względu na pojawienie się apostrofy („Królu łaskawy, cóż za podarek odnoszę z pańskiej szczodroty?”) utwór ma też cechy liryki inwokacyjnej.
Utwór ma regularną budowę. Zbudowany jest z czterech zwrotek, które składają się z czterech wersów. Co drugi wers ma dziesięć sylab. Między nimi występują wersy dziewięcio- i ośmiosylabowe. Poeta zastosował rymy o układzie krzyżowym (przeplatanym).
„Podziękowanie za zegarek wzięty z rąk J. K. Mości” to utwór o charakterze pochwalnym, dlatego zastosowano w nim odpowiednie środki artystyczne, które budują wzniosły ton. Poeta posłużył się przerzutnią, czyli przeniesieniem części zdania do kolejnego wersu. Występuje również inwersja, czyli szyk przestawny. Przykładowo zamiast napisać „Popchnę go w serce złocistym sztychem”, poeta wybrał bardziej podniosłą składnię – „W serce go popchnę złocistym sztychem”. Pojawia się wiele epitetów takich jak: „królu łaskawy”, „pańskiej szczodroty”, „zegarek kształtnie zrobiony i złoty”, „pewniejsza miara”. Przy opisie czasu pojawia się personifikacja (uosobienie) – „nieufny, nuż mię wyrazem cichem, błądząc po liczbach, zawodzi; w serce go popchnę złocistym sztychem: lecz on tak mówi, jak chodzi”. Czas nabiera cech ludzkich. Obecne jest porównanie („tak mówi, jak chodzi”). Odnaleźć można także pytanie retoryczne („Królu łaskawy, cóż za podarek odnoszę z pańskiej szczodroty?”).
Podziękowanie za zegarek wzięty z rąk J. K. Mości – interpretacja
Adam Naruszewicz, jako nadworny poeta i historyk, często przebywał w otoczeniu króla, Stanisława Augusta Poniatowskiego. Był jednym z najważniejszych uczestników słynnych obiadów czwartkowych organizowanych przez władcę, na których pojawiali się wybitni intelektualiści. W ciągu swojego życia został przez niego uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami. Podmiot liryczny utworu „Podziękowanie za zegarek wzięty z rąk J. K. Mości” można utożsamiać z samym autorem. Wiersz jest świadectwem serdecznych relacji między poetą a królem, a także wyrazem oddania królowi. Powstał w roku 1794 i został wydany w tomie „Wybór poezyj”.