„Sonet 335” to jeden z ostatnich utworów cyklu „Do Laury” Francesco Petrarki. Poeta znany ze swoich sonetów o tematyce miłosnej napisał ich bardzo wiele, a główną adresatką była właśnie Laura. Ten wiersz należy do drugiej części tomu, określanego jako „Wiersze ku czci Laury umarłej”. Opowiada o pięknej ukochanej i żalu, jaki nosi w sobie po jej śmierci.
Sonet 335 – analiza sonetu
Budowa i informacje gatunkowe
Utwór jest sonetem włoskim. Gatunek ten został spopularyzowany przez Petrarkę, który wywodzi się z Włoch, skąd pochodzi również ta forma literacka. Zakłada się, że powstawał w XIII i XIV wieku, inspirowany poezją ludową. Ze względu na wyjątkowo dużą popularność sonetów poety, typ, który tworzył, nazywa się czasem petrarkowskim. „Sonet 335” spełnia wszystkie wymagania gatunkowe, składa się z czterech strof (dwie tetrastychy i dwie tercyny), ma charakterystyczny układ rymów (abba, abba, cdc, dcd lub jak w tym sonecie abab, cdcd, efe, gfg). Często pojawia się również podział na strofy opisowe i refleksyjne, najczęściej w tej kolejności. Utwór spełnia również ten niekonieczny warunek.
Środki stylistyczne w utworze
Kunszt literacki Petrarki objawia się nie tylko w trudnej formie, jaką jest sonet, ale również zastosowanych środkach stylistycznych. Są to między innymi metafory („niebawem w locie uszła mi z widoku”, „[…] czyste okna duszy, / przez was do ciała pełnego uroku, / wpłynęła śmierć”) i epitety („istotę żyjącą”, „ziemski ciężar” „żar piekielny”, „piękne oczy”), które podkreślają piękno adresatki. Włoski poeta użył również apostrofy do oczu Laury („O piękne oczy, czyste okna duszy”). Pojawia się również antyteza, która ma ukazać kontrast i skrajne uczucia wobec kobiety.
Podmiot liryczny i rodzaje liryki
Osoba mówiąca w wierszu ujawnia się, mówi o sobie w pierwszej osobie liczby pojedynczej („ujrzałem”, „podziwiałem”, „drżę”) i używa odpowiednich zaimków („duch mój”, „nad mój ziemski ciężar”, „serce moje”), co wskazuje na lirykę bezpośrednią. Jest to mężczyzna, który kocha martwą już kobietę i przywołuje jej wygląd. Ze względu na kontekst całego tomiku można interpretować ich dwoje jako Francesco Petrarkę i Laurę.
Sonet 335 – interpretacja sonetu
Geneza cyklu „Do Laury”
Utwory zawarte w cyklu powstawały przez siedem lat, od 1340 do 1347 roku. Petrarka poświęcił na nie mnóstwo czasu i energii. Był to dla niego owocny czas, koniec końców ukazało się aż 367 utworów, z czego aż 317 to sonety, trudna i kunsztowna forma literacka. Ich tematyka w głównej mierze dotyka miłości do Laury, ale pojawiają się ogólne wiersze miłosne, ballady i utwory rycerskie. Zbiór na dwie części dzieli śmierć głównej bohaterki. Omawiany sonet znajduje się w części powstałej po jej odejściu. Charakterystyczną cechą cyklu jest brak tytułów kolejnych wierszy, są one ponumerowane i oznaczone incipitami.
Nierealna miłość do Laury
Podmiot liryczny wspomina swoje pierwsze spotkanie z nieżyjąca już ukochaną. Zauroczyło go jej piękno, wyróżniała się spośród wszystkich kobiet, które widział w ciągu swojego życia. Była tak szalenie zachwycająca, że miał wrażenie, że nie może pochodzić z ziemi i bliżej jej do anioła. Jego miłość ma wymiar jednak głównie platoniczny, a przynajmniej nie wiadomo nic o wymiarze cielesnym uczucia (w tym, ani żadnym innym sonecie). Zachwyca się nią, kocha ją, jednak jego utwory jej poświęcone nie są erotyczne – poeta skupia się tylko na podziwianiu jej z oddali. Prawdopodobnie uczucie było nieodwzajemnione, ponieważ osoba mówiąca opisuje głównie adoracje dla jej wyglądu, nie mówi nic o charakterze ani ich znajomości, co pewnie miałoby miejsce, gdyby lepiej się znali.
