Alegoryczność i jej znaczenie w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci bajek Ignacego Krasickiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Autor: Grzegorz Paczkowski

Alegoria to jeden z najsłynniejszych środków stylistycznych, stosowanych przeważnie przez tych twórców, pisarzy i poetów, którzy chcą zwrócić uwagę swoich odbiorców na pewne uniwersalne prawdy o naturze człowieka, życiu i świecie dookoła nas. Alegoria to przenośnia, która ma jednak pewne ugruntowane w świadomości odbiorczej znaczenie. Dzięki temu twórca sięgający po nią może być pewny tego, w jaki sposób zostanie odebrana i zinterpretowana przez odbiorcę. 

Najsłynniejszym chyba polskim bajkopisarzem jest oświeceniowy poeta, Ignacy Krasicki. Zasłynął on wieloma wierszowanymi utworami z morałem, spośród których wiele posługuje się właśnie alegorią. Krasicki używał tego środka poetyckiego po to, by przy pomocy opisywania zachowań i historii zwierzęcych, opowiadać o pewnych cechach ludzkich, pewnych niedoskonałościach, słabostkach czy wadach, które należałoby poprawić. Dzięki alegorii unikał suchego moralizatorstwa, a czytelnicy przyjmowali jego nauki z uśmiechem na twarzy i otwartością. 

W bardzo prostej bajce pt. Lis i osieł mamy do czynienia z rozmową tytułowych zwierząt. Lis w powszechnej świadomości kojarzy się z przebiegłością, chytrością, sprytem, nieuczciwością i wyrachowaniem. Krasicki postawił go jednak w sytuacji, w której żali się osłowi, że nie może odnaleźć prawdziwej przyjaźni. Z kolei osioł, uważany powszechnie za – delikatnie rzecz ujmując – zwierzę nie obdarzone największą inteligencją, uwiadamia mu, że nigdy nie znajdzie przyjaciela, dopóki nie zmieni swojej natury. Nikt bowiem nie będzie chciał mieć przy sobie kogoś charakteryzującego się egoizmem i dążeniem wyłącznie do własnego zysku i dobrobytu.

Krasicki w tym przypadku odwrócił nieco alegoryczne natury zwierząt, lis okazał się posiadać wrażliwość, osioł – mądrość. Uczy nas to więc nie tylko zawartego w puencie morału, lecz także tego, by właśnie nie oceniał nikogo przez pryzmat popularnej, schematycznej opinii, która rzadko kiedy ma wartość w prawdziwym życiu. Podobnie jest w bajce Paw i orzeł. Orzeł to dostojny ptak, można powiedzieć król wśród ptactwa. Paw natomiast znany jest głównie ze swojej urody i pięknego ogona. Orzeł więc drwił z pawia, który miał orła za nie znającego się na urodzie. Orzeł to mądry ptak i na urodzie się znał, lecz widział w postawie pawia dużo egzaltacji i przesady, co czyniło go śmiesznym. 

Alegorię napotkać możemy jednak nie tylko w bajkach i nie tylko w odniesieniu do zwierząt. Wystarczy wspomnieć Folwark zwierzęcy George’a Orwella. To powieść przedstawiająca farmę, na której dokonuje się zwierzęca rewolucja. Orwell chciał w ten sposób przedstawić mechanizmy rządzące wszystkimi totalitaryzmami.

Dodaj komentarz