Chłopi jako powieść realistyczna – realizm w Chłopach

Autor: Grzegorz Paczkowski

Chłopi to powieść ze wszech miar realizująca postulaty modernistycznego realizmu literackiego. Władysław Reymont wykazał się bardzo dużą czujnością, jeśli chodzi o dobór tematyki swojego dzieła, ponieważ w Młodej Polsce panowała moda na zainteresowanie wsią. Jak to jednak z modami bywa, była ona tylko pewną stylizacją, nie mającą zbyt wiele wspólnego z rzeczywistością. Tak było aż do wydania Chłopów. 

Bardzo wiele jest elementów powieści Reymonta, które wskazują na jej realizm. Oczywiście spełnione tu są podstawowe „wytyczne”, jak np. chronologiczność przedstawionych wydarzeń, czy prawdopodobieństwo świata przedstawionego. Bardziej istotna wydaje się jednak szczegółowość powieści. Reymont w niezwykle dokładny sposób opisał zarówno życie wsi, jak i charaktery poszczególnych jej mieszkańców. Czytelnik może mieć niemal wrażenie uczestnictwa w życiu Lipiec. Nawet język stylizowany na gwarę, sprawia wrażenie wyjętego z mowy naprawdę żyjących ludzi. W dodatku nie tylko bohaterowie posługują się taką stylizacją, ale również sam narrator. 

Realizm u Reymonta przejawia się również w maksymalizacji obiektywizmu, z którym przedstawiani są bohaterowie. Życie na wsi nie jest tutaj gloryfikowane i idealizowane, jak to bywało w bardzo wielu dziełach literackich Młodej Polski. Wieś jest zarówno piękna ze swoim krajobrazem i sytuacjami, kiedy ludzie są wobec siebie przyjacielscy i pomocni, jak i straszna, kiedy gnie zbiorowości znajdzie ujście i skupi się na jakimś konkretnym człowieku (widać to w historii Jagny). Chłopi są ukazani prawdziwie, ze wszystkimi swoimi zaletami i wadami. Równie dokładnie opisane jest ich codzienne i niecodzienne życie. Praca w polu jest ciężka, niemal ponad ludzkie siły, o byt trzeba ciągle walczyć, ludzie nieprzydatni do pracy bywają wyrzucani z domów. Z drugiej jednak strony istnieją piękne tradycje, święta i obrzędy, a czysta i prosta wiara chłopów nieraz dodaje siły do dalszego przezwyciężania problemów życiowych. 

Realizm w Chłopach manifestuje się na wiele sposobów, z których chyba najważniejszym jest właśnie owo obiektywne podejście do opisu mieszkańców Lipiec. Są oni zwykłymi ludźmi, mającymi swoje jasne i ciemne strony. Bywa im ciężko, bywają zmęczeni, zrozpaczeni, zazdrośni, zdenerwowani, lecz potrafią także okazywać serdeczność, dobroć, mają swoje marzenia i namiętności, są wytrzymali i wytrwali, kochają Boga, swoją ziemię i swoje rodziny. Powieść Reymonta z niemal reporterską dokładnością archiwizuje warunki i sposób życia polskiej wsi przełomu XIX i XX wieku. W dodatku czyni to w dużo bardziej prawdopodobny sposób, niż mieli to w zwyczaju poprzedzający go twórcy, zachwyceni nie wsią, lecz tylko sielskimi krajobrazami i lokalnym folklorem. Reymont udowodnił, że wieś to dużo więcej. 

Dodaj komentarz