W Latarniku Henryka Sienkiewicza bardzo ważną rolę pełni inny utwór literacki – Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. Dzieło to odmienia życie głównego bohatera.
Latarnik opowiada o Skawińskim, siedemdziesięcioletnim Polaku, który od czterdziestu lat błąka się po świecie po tym, jak musiał opuścić ziemie polskie ze względu na swój udział w powstaniu listopadowym. Wykonywał od różne zawody, jednak nigdzie nie był w stanie zagrzać miejsca na dłużej. Nie potrafił znaleźć spokoju i stateczności. Wydawało mu się, że odnajdzie to w Aspinwall, w monotonnej pracy latarnika. Wówczas jednak odebrał paczkę, w której było kilka polskich książek, m.in. Pan Tadeusz Adama Mickiewicza.
Lektura Pana Tadeusza wzbudziła w Skawińskim istną lawinę uczuć i wzruszenia. Dotarł do niego ogrom miłości do ojczyzny i tęsknoty za nią, który już z siebie wypierał. Dawno nie miał kontaktu z językiem ojczystym, a tu spotkał się z nim najlepszym literackim wydaniu. Polska epopeja narodowa jest więc w Latarniku przedstawiona jako dzieło absolutnie uniwersalne dla każdego Polaka. Dzieło, które nie tylko w treści, lecz także w formie, zawiera wszystko, co w polskości jest najistotniejsze i co potrafi tę polskość w człowieku obudzić, nawet po wielu latach, kiedy człowiekowi już będzie się wydawało, że wyparł swoją tożsamość narodową. Skawiński czytając Pana Tadeusza doznaje wrażeń niemal metafizycznych, mistycznych. Jego wyobraźnia istotnie wraca do Polski, do kraju lat dzieciństwa i młodości. Ten świat pochłania go na tyle, że usypia i nie dopełnia swoich obowiązków, przez co rozbija się łódź zagubiona w nocnym mroku. Skawiński traci pracę i mimo wieku musi rozpocząć swoją wędrówkę na nowo.
Latarnika zdecydowanie można uznać za pomnik ku czci Adama Mickiewicza i jego wielkiego dzieła, jakim jet Pana Tadeusz. Sienkiewicz wyniósł w swojej noweli twórczość wieszcza do najwyższej wartości, jako tą, która potrafi wpływać nie tylko na życie ludzkie, lecz także na jego duszę. To nie jedyny przypadek, w którym dzieło Mickiewicza zostało w ten sposób użyte przez innego wybitnego pisarza, więc można na tej podstawie wywnioskować, jak wielki wpływ na literaturę polską miał poeta w Nowogródka i dzieła, które stworzył. Zwłaszcza zaś Pan Tadeusz, który jako polska epopeja narodowa stanowi zbiór wszystkich cech, absolutnie najważniejszych dla każdego Polaka.