Komedia molierowska – cechy

Autor: Grzegorz Paczkowski

Molier, który naprawdę nazywał się Jean Baptiste Poquelin, to jeden z najważniejszych twórców teatru europejskiego i światowego. Ten siedemnastowieczny dramatopisarz swoimi dziełami zrewolucjonizował podejście do tego, czym może być spektakl teatralny. Molier wyszedł z założenia, że dramat powinien dotyczyć rzeczywistych ludzi, jakich spotkać można każdego dnia na ulicy, a nie wielkich bohaterów, władców, czy bogów. Ludzie ci powinni móc przejrzeć się w bohaterach sztuki, a ona powinna uświadamiać im w prosty, ale dosadny sposób, ich wady i małostkowe niedociągnięcia. W ten sposób teatr miał dawać nie tylko rozrywkę, lecz także naukę, w dodatku spowitą w łatwo przyswajalną formę satyry. W ten sposób sztuka miała przydawać się do ogólnej poprawy wewnętrznej całego społeczeństwa. 

Główne cechy komedii molierowskiej

Molier specjalizował się w komediopisarstwie. Jego utwory w przeważającej większości dotyczyły tematyki mieszczaństwa francuskiego – grupy społecznej, z której sam pochodził. Najbardziej charakterystyczną cechą dramatów Moliera jest ich komizm. Komizm w komediach tego Francuza nie jest wyszukany, ale nie jest też płytki. Dzieli się na trzy główne nurty. Są to: komizm sytuacyjny, komizm charakteru i komizm słowny. Komedia w rozumieniu Moliera miała za zadanie nie tylko bawić, lecz także uczyć poprzez śmiech. Ludzie przychodząc do teatru mogli oglądać sceny, które mogłyby wydarzyć się w ich domach, mogli utożsamić się z bohaterami. Można więc tu mówić o komedii mieszczańskiej

Bohaterowie byli emanacjami pewnych cech, lub postaw społecznych, które autor miał zamiar ośmieszyć, bądź pochwalić. Komedie Moliera były komediami realistycznymi. Fabułą takich dzieł była bardzo misternie skonstruowana, duży nacisk został w nich położony na komiczne zbiegi okoliczności, czy przejaskrawienie zalet i wad bohaterów. Jeśli chodzi o sam humor dramatu, Molier osiągał go dzięki łączeniu różnych technik satyrycznych, co nazywamy synkretyzmem. Wykorzystywał elementy m.in. farsy, satyry społecznej, czy komedii „dell’arte”, czyli techniki teatralnej opierającej się w dużej mierze na inwencji aktorów już w czasie trwania przedstawienia, na improwizacji, humorze mimicznym, czy sytuacyjnym. 

Komedie Moliera charakteryzują się również bardzo dużym uniwersalizmem. Oznacza to, że będą aktualne niezależnie od czasów, w których czytelnicy będą po nie sięgać. Dzieje się tak za sprawą tego, że francuski dramatopisarz obśmiewał cechy ludzkie charakterystyczne dla społeczeństw w każdych czasach. To .m.in. chciwość, nieszczerość, obłuda, dwulicowość, konflikty pokoleniowe, itp. Już same tytuły dwóch najbardziej znanych dramatów Moliera – Skąpiec oraz Świętoszek – mówią wiele o charakterze tej twórczości. 

Główną cechą komedii Moliera pozostaje jednak krytyka obyczajów, a w zasadzie zastygłych form obyczajowych, których nada trzymało się francuskie mieszczaństwo w czasach współczesnych pisarzowi. Mówiąc o tych dramatach pamiętać należy, że w pewien sposób zrewolucjonizowały myślenie o teatrze. Nie tylko ośmieszały staroświeckość i obłudę spolaryzowanych form i norm społecznych, lecz także pokazywały, że teatr może spełniać rolę edukacyjną i robić to w sposób przyjemny i dobrze przyswajalny dla widza. Dramaty Moliera rozniosły się szerokim echem i zainspirowały innych twórców europejskich do podążenia tą samą ścieżką. W epoce oświecenia dramaty „molierowskie” zyskały na popularności również w Polsce. 

Dodaj komentarz