Mała apokalipsa Tadeusza Konwickiego to powieść bardzo oryginalna. Niełatwa w odbiorze i interpretacji, dlatego też mieszcząca w sobie tak wiele wątków i motywów literackich.
Spis treści
Motyw samobójstwa
Główny bohater przez całą powieść zmaga się z dylematem, czy ma popełnić samobójstwo. O jego popełnienie został poproszony przez swoich przyjaciół pisarzy. Miał podpalić się na wiecu Partii przed Pałacem Kultury i w ten sam sposób wywołać międzynarodowy skandal. Mężczyzna wciąż zastanawia się i rozważa sens takiego postępowania. To oryginalne spojrzenie na ten motyw. Samobójstwo pojawiało się już wcześniej w literaturze, jednak przeważnie było wynikiem rozczarowania miłosnego, lub innego porywu emocjonalnego, nie natomiast chęci dokonania świadomego aktu politycznego.
Motyw wędrówki
Główny bohater Małej apokalipsy spaceruje po Warszawie epoki PRL-u. Wędrówka ta ma wymiar dosłowny i symboliczny. Dosłowny, ponieważ w ten sposób narrator jest w stanie ukazać szarość i ponurość codzienności w życiu w komunistycznym kraju, symboliczny, ponieważ bohater w jej trakcie zmaga się z własnym sumieniem, snuje refleksje o sobie oraz sensowności dokonania samospalenia, o które został poproszony.
Motyw sztuki
Główny bohater powieści Tadeusza Konwickiego jest pisarzem. Mężczyzna od dłuższego czasu zmaga się z niemocą twórczą, która uniemożliwia mu napisanie kolejnej powieści. Nie bez powodu do dokonania samobójczego aktu politycznego zostaje wytypowany właśnie twórca, artysta. Artyści kojarzeni są zazwyczaj z szeroko pojętą wolnością, zarówno wewnętrzną, jak i zewnętrzną. Dzięki temu są w stanie poszerzać granice swojej wyobraźni oraz tworzyć dzieła zachwycające rzesze ludzi. Ostentacyjne samobójstwo artysty świadczyłoby więc jednoznacznie o braku wolnościowych warunków do uczciwego życia w danym kraju.
Motyw totalitaryzmu
W powieści przedstawiona jest władza totalitarna, przeciwko której główny bohater miałby się zbuntować. Jasno pokazane jest do jak tragicznie bezbarwnego życia doprowadziła ona w Polsce. Komunizm doprowadził do ogólnonarodowej biedy, recesji gospodarczej, spadku wartości pieniądza i wzrostu poziomu niepokojów społecznych. Jest to zarazem ocena komunizmu, który dla jednostki ludzkiej ma katastrofalne konsekwencje, ponieważ podcina jej skrzydła w każdej kwestii życiowej.
Motyw samotności
Główny bohater Małej apokalipsy pogrążony jest w przerażającej samotności, zarówno osobistej, jak i społecznej, a nawet duchowej. Nie ma rodziny i żyje sam. Nie popiera żadnego z ruchów społecznych, na zwolenników których dzieli się właściwie całe społeczeństwo. Utracił wszelkie autorytety i wzorce, którymi mógłby się kierować. Skazuje go to na trwanie w pewnego rodzaju psychicznej pustce, która prowadzi go do depresji i do tego, że propozycja dokonania samospalenia zostaje złożona właśnie jemu.