Petroniusz to jedna z najważniejszych i najbardziej charakterystycznych postaci powieści Henryka Sienkiewicza, pt. Quo vadis. Z jednej strony zniewieściały hedonista spędzający czas głównie na dawaniu sobie różnorodnych przyjemności, z drugiej – niezwykle inteligentny obserwator rzeczywistości potrafiący wykazać się odwagą, szlachetnością i poświęceniem wobec bliskich. Nawet za cenę własnego życia.
Charakterystyka Petroniusza
Petroniusz był bardzo wysoko postawionym urzędnikiem rzymskim, w trakcie trwania fabuły powieści był jednym z najbliższych współpracowników Nerona, jego osobistym doradcą, konsultantem oraz udawanym przyjacielem. Był to człowiek bardzo przystojny, choć w średnim wieku, co było coraz bardziej widoczne na jego twarzy i ciele. Z tego też powodu Petroniusz coraz więcej czasu poświęcał na różnego rodzaju zabiegi, kąpiele i masaże, które miały powstrzymać proces starzenia i utrzymać jego ciało w idealnym stanie. Ciało było mu bowiem potrzebne do czerpania zmysłowych radości z życia. Przez przesadną dbałość o urodę sprawiał wrażenie człowieka nieco zniewieściałego, jednak pod tym względem nie był na rzymskim dworze absolutnie wyjątkowy. Uwielbiał kobiety, a jego wysoka pozycja pozwalała mu na posiadanie ogromnej ilości kochanek i nałożnic. Od wielu lat związany z Chryzostemis, ostatecznie zakochuje się we własnej niewolnicy Eunice i to jej oddaje ostatnie miesiące swojego życia.
Największą zaletą charakteru Petroniusza jest jego niespotykana inteligencja, która pozwala mu na swobodne wysławianie się w taki sposób, by wymóc na rozmówcy wszystko to, czego sam pragnie. Jest świetnym obserwatorem i posiada intelektualny refleks, dzięki któremu potrafi zarówno trafnie żartować, jak i udzielać rad. Wszystkie te cechy pozwalają mu manipulować samym cezarem. Petroniusz wykorzystuje jego miłość własną i odpowiednio ją podsycając syci próżność zdeprawowanego władcy, dzięki czemu jest w stanie wymóc na nim cokolwiek, a nawet wmówić mu swoje idee i poglądy.
Petroniusz jest skupiony na tym, żeby to jemu było w życiu dobrze, jednak wobec swoich najbliższych jest gotowy na największe poświęcenia. Widać to w jego stosunku do Marka Winicjusza, jego siostrzeńca. Kiedy Petroniusz dowiaduje się o jego miłości do Ligii, robi wszystko, by to uczucie mogło być zrealizowane. Kiedy dowiaduje się, że siostrzeniec został chrześcijaninem, robi wszytko, by ochronić jego i jego towarzyszy przed gniewem Cezara. Kiedy Ligia zostaje uwięziona, ryzykuje życiem, by umożliwić jej spotkanie z Markiem Winicjuszem. Potrafi być więc altruistą i dobrym człowiekiem.
W czasie prześladowań chrześcijan przelewa się w nim czara goryczy wobec Nerona i całego dworu rzymskiego. Nie chce dłużej uczestniczyć w jego próżności i zbrodniach, lecz wie, że sprzeciw ukarany będzie śmiercią bez względu na jego wcześniejszą przyjaźń z Neronem. Doprowadzony do ostateczności postanawia samodzielnie odebrać sobie życie w ostatnim akcie godności. Robi to w swoim stylu – w czasie uczty, wśród przyjaciół we własnym domu, wygłaszając drwiącą mowę na temat ułomności cezara.
Petroniusz to pozytywna i bardzo ciekawa, choć smutna przez fakt, że choć był człowiekiem dobrym, to musiał oddać życie.