Sofokles to legendarny tragik, który żył i tworzył w starożytnej Grecji niemal dwa i pół tysiąca lat temu. Wraz z dwoma innymi dramatopisarzami, Ajschylosem i Eurypidesem, położyli literackie podwaliny pod istnienie teatru nie tylko greckiego, lecz i europejskiego w ogóle. Dzieła Sofoklesa, zwłaszcza tzw. cykl tebański, to jedne z najbardziej ikonicznych dramatów w historii, które do dziś stanowią absolutny kanon dramatyczny w europejskim kręgu kulturowym. Oto kilka ciekawostek z życia Sofoklesa.
Spis treści
Talent wielowymiarowy
Sofoklesa kojarzymy dziś wyłącznie z jego twórczości literackiej, m.in. dramatu Antygona – streszczenie której poszukiwane jest przez uczniów szkół podstawowych i liceów. Tymczasem okazuje się, że był to człowiek o bardzo wielu talentach. Bywał aktorem i śpiewakiem, był bardzo dobrze wykształcony. Mimo średniego zainteresowania polityką, przez wiele lat pełnił w Atenach funkcje publiczne, urzędowe, a nawet wojskowe. Angażował się społecznie, a nawet był kapłanem. To wszystko udawało mu się łączyć nie tylko z intensywną twórczością dramatyczną, lecz także ze zdobywaniem, utrzymywaniem i rozwijaniem całkiem pokaźnego majątku, gdyż, jak przekazują historycy, Sofokles pod względem materialnym należał do elity społecznej.
Pojedynek poetów
Twórczość Sofoklesa poprzedzona była nieznacznie przez Ajschylosa, równie wybitnego dramatopisarza, którego uważa się za prekursora tragedii greckiej. Ajschylos był bardzo popularny w Grecji jako mistrz, jednak niezbyt długo przyszło mu się cieszyć tym tytułem. W zawodach dramatopisarskich zaczął przegrywać właśnie z Sofoklesem i po kilkunastu porażkach zdecydował się opuścić Grecję i wyjechał na Sycylię.
Znajomości
Myśląc o starożytnych, często mamy wrażenie, że każdy z nich żył w zupełnym odosobnieniu czasowym, tak jakby wybitne osobistości miały w antyku więcej miejsca dla siebie niż dzieje się to dzisiaj. Nic bardziej mylnego! Sofokles żył w czasach, w których po tej samej ziemi chodzili nie tylko Ajschylos czy Eurypides, lecz także wybitny historyk antyczny, Herodot, czy legendarny polityk, Perykles, którego dziś uważa się za twórcę demokracji ateńskiej.
Wielki dorobek
Sofoklesa uważa się dziś za autora przynajmniej stu dwudziestu trzech dramatów (poeta żył dziewięćdziesiąt lat). Do naszych czasów jednak zachowało się tylko siedem z nich: Ajas, Elektra, Filoktet (trylogia trojańska), Kobiety z Trachis oraz legendarna trylogia tebańska – Król Edyp – streszczenie znajdziesz tutaj), Edyp w Kolonie oraz Antygona (drugie dzieło trylogii powstało tak naprawdę jako ostatnie i nie zostało ukończone przez autora).
Zmiany i innowacje
Sofokles nie miał zamiaru ślepo podążać tropem wyznaczonym przez Ajschylosa. W swoich dramatach modyfikował niektóre wytyczne, do których przyzwyczaił swoich odbiorców jego wielki poprzednik. Jedną z takich innowacji był fakt, że w dramatach Sofoklesa dużo mniejszą rolę odgrywała wola bogów, a dużo większą wola bohaterów. Są oni co prawda zdani na łaskę sił przeznaczenia, których nie są w stanie przewalczyć, jednak to oni podejmują decyzję o swoich czynach i to oni ponoszą ich konsekwencje.
Legenda za życia
Sofokles był w Atenach kimś, kogo dzisiaj spokojnie moglibyśmy określić mianem celebryty, jeślibyśmy pominęli fakt, że dzisiejsi celebryci w dużej większości są sławni tylko z bycia sławnymi. Sofokles, jak już wspomnieliśmy wcześniej, w ciągu swojego życia pełnił wiele funkcji publicznych, co nie było wcale takie proste. W ojczyźnie demokracji bowiem człowiek, który pełnił funkcje wojskowe lub administracyjne musiał cieszyć się nieposzlakowaną opinią obywateli swojej społeczności.