Interpretacje wierszy i materiały do nauki
Tytułowa „koniugacja”, czyli odmiana czasownika przez osoby posłużyła Halinie Poświatowskiej jako pretekst do refleksji na temat przemijania. W wierszu poetka odmienia słowo „mijać”, które związane jest ze zbliżaniem się każdego człowieka do śmierci. Jest to motyw charakterystyczny dla twórczości Poświatowskiej, ponieważ poetka zmagała się z ciężką wadą serca, co odciskało piętno na jej twórczości.
Adam Mickiewicz to jeden z najsłynniejszych polskich poetów epoki romantyzmu, jeden z wielkich Trzech Wieszczów (obok J. Słowackiego oraz Z. Krasińskiego). W swojej twórczości odwoływał się do motywów ludowych opowieści, czego przykładem jest między innymi utwór Lilije, pochodzący ze zbioru Ballady i romanse.
Życie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, niestety zbyt krótkie i tragicznie zakończone, naznaczone było niezmywalnym piętnem działań wojennych, co w nieunikniony sposób wpłynęło na jego artystyczny dorobek. Utwór Niebo złote ci otworzę stanowi jednak drobną iskierkę nadziei, że miłość może pokonać dramatyczne wspomnienia, odbudować przedwojenny świat, usunąć z oka metaforyczne bolesne szkło – nawet na zgliszczach wyrosnąć może piękne uczucie.
Tadeusz Różewicz to autor wierszy, dramatów, prozy oraz scenariuszy, członek pokolenia Kolumbów. Lament to dzieło pochodzące z tomu Niepokój i jest to jeden z najbardziej tragicznych utworów poety, szczególnie naznaczonym piętnem i okrucieństwem wojny.
Tren XI Kochanowskiego jest o tyle ciekawy, że osoba jego córeczki nie pojawia się bezpośrednio w treści. Tematem przewodnim jest cnota oraz filozoficzne refleksje, bunt skierowany przeciwko tej cesze. Objawy kryzysu wartości i wiary poety pojawiły się już w Trenie X, by w kolejnym utworze cyklu jeszcze bardziej przybrać na sile.
Satyry Ignacego Krasickiego, jednego z najważniejszych polskich twórców tego gatunku, wyróżniają się dbałością o język i prostotą, a jednocześnie dosadną treścią. Skupiał się on głównie na wypunktowaniu i ośmieszeniu wad ówczesnej szlachty. Jedną z bardziej znanych satyr jest Pijaństwo, czyli prześmiewczy dialog dwóch szlachciców.
Hymn do miłości Ojczyzny to utwór o wyjątkowym znaczeniu w polskiej literaturze – przyjmuje się, że stanowił on początek nurtu liryki patriotycznej. Utwór wzorowany był na dziele Arystotelesa, a w trakcie rozbiorów został uznany hymnem narodowym. Legenda głosi, że utwór został zainspirowany przedśmiertną mową żołnierza, którego potrącił powóz.
Kazimierz Przerwa-Tetmajer to jeden z najznamienitszych autorów z epoki Młodej Polski. Zasłynął z tworzenia zarówno prozy, jak i wyjątkowo sensualnej poezji. Szczególne miejsce w literaturze zajmują jego erotyki, nowatorskie w swojej formie, jak i dzieła opiewające piękno tatrzańskiej przyrody i wykorzystujące motywy folklorystyczne (Przerwa-Tetmajer pochodził z okolic Nowego Targu, co wywarło ogromny wpływ na jego życie i twórczość). Omawiany wiersz Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym) pochodzi z tomu Poezje. Seria druga, z roku 1894 i wchodzi w skład cyklu Z Tatr.
Jan Kochanowski w Pieśni XXV stworzył malowniczy, poetycki obraz natury oraz zawarł poruszające podziękowanie Bogu – od marnego człowieka względem wszechwładnego. Hymn w pełnej krasie ujawnia jego artystyczny kunszt. Poprzez zastosowanie rozlicznych, wymagających zręcznego pióra figur stylistycznych, nadał opisom przyrody barwnego, żywego wyrazu. W utwór, z uwagi na jego religijny charakter, wplecione zostały nawiązania do innych dzieł sakralnych, takich jak biblijny Psalm XVIII.
Omawiany Tren X stanowi rozważania Kochanowskiego dotyczące miejsca przebywania duszy jego córki Urszuli po śmierci. Zadaje on sobie trudne pytanie – nie tylko gdzie jest jego dziecko, ale także czy w ogóle jest. Szuka odpowiedzi, czy życie pozagrobowe w ogóle istnieje.