Dżuma – opracowanie

„Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono” – to słowa zawarte w wierszu noblistki, Wisławy Szymborskiej. Mówią o tym, że nie możemy być stuprocentowo pewni tego, w jaki sposób się zachowany lub zareagujemy w jakiejś sytuacji, dopóki jej naprawdę nie przeżyjemy. Dotyczy to głównie sytuacji ekstremalnych, w jakiś sposób podbramkowych. W takiej sytuacji postawieni zostają bohaterowie powieści Alberta Camusa pt. Dżuma. 

Dzieło Alberta Camusa ma charakter uniwersalny, ponadczasowy, ogólnoludzki. Oznacza to, że zachowuje ono aktualność w każdych czasach. Dżumę można czytać w oderwaniu od kontekstu historycznego czasu, w którym powstała i została opublikowana i zawsze będzie się miało wrażenie, że opowiada ona o rzeczach, sytuacjach, rozterkach i dylematach, które dotyczą również nas i ludzi żyjących dookoła. Dlaczego tak jest?

Albert Camus w swojej Dżumie świetnie sportretował nie tylko zachowanie społeczności postawionej przed wyzwaniem, jakim niewątpliwie była epidemia śmiertelnej choroby, ale także charaktery i postawy moralne poszczególnych jednostek uwikłanych w ten trudny moment dziejowy. Ze względu na swoje egzystencjalistyczne zacięcie, autor ustami swoich bohaterów przedstawia nam wiele poglądów na temat ludzkiego życia, jego wartości oraz charakteru. 

Dżuma to powieść, która zawiera w sobie bardzo dużo znaczeń. Niektóre zawarte są w treści właściwej, dosłownej, do innych, bardziej uniwersalnych i ogólnoludzkich, dotrzeć można dopiero odgadując metaforyczny sens dzieła. 

Dżuma jest uznawana za jedną z najważniejszych powieści XX wieku i trudno znaleźć jakąkolwiek „obowiązkową” listę lektur, na której ta pozycja by się nie znalazła. Dlaczego powszechnie uważa się tę powieść za tak ważną, tak istotną i mądrą? Jak to się stało, że przez siedemdziesiąt lat nie straciła na aktualności, a wydarzenia w niej przedstawione odnoszą się do współczesności tak samo dobrze, jak do realiów czasu, w którym została napisana? Kluczem do odpowiedzi na te pytania może być uniwersalizm Dżumy. 

Dżuma autorstwa Alberta Camusa o nie tylko historia miasta dotkniętego nieszczęściem zarazy, lecz przede wszystkim powieść dotykająca fundamentalnych problemów i dylematów dotyczących natury i egzystencji ludzkiej. Między innymi stosunku do zła, do którego niejednokrotnie porównywana jest rozprzestrzeniająca się w Oranie zaraza. 

Ojciec Paneloux to bardzo specyficzna postać z Dżumy Alberta Camusa. Jest on katolickim księdzem, który w oczach wiernych pełni funkcję duchowego przewodnika, mającego pomóc społeczności przetrwać trudny zarówno fizycznie, jak i psychicznie oraz mentalnie czas. Na duchownym jednak czas epidemii odciska znaczne piętno, najwyraźniej widać to po zmianach, jakie zachodzą w jego kazaniach. 

Wolność to temat, na który można pisać i dyskutować właściwie w nieskończoność. Pojawia się on w bardzo wielu dziełach literackich, jednak w Dżumie Alberta Camusa ma wymiar specyficzny. Otóż bohaterom powieści istotnie zostaje odebrana wolność – zostają zamknięci w odizolowanym od reszty świata, zadżumionym mieście. Warto przyjrzeć się temu, jak klarowały się wówczas ich poglądy na wolność, zarówno zewnętrzną, jak i wewnętrzną. 

Albert Camus uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli nurtu filozoficznego nazywanego egzystencjalizmem, bardzo popularnego w Europie w pierwszej połowie XX wieku. Ten specyficzny nurt, który zamiast w traktatach i esejach wyrażał swoje postulaty głównie w dziełach literackich, skupiał się przede wszystkim na człowieku i jego egzystencji, a ściślej rzecz ujmując – na absurdzie i bezcelowości tej egzystencji. Warto przyjrzeć się temu, jak temat ten ujął Albert Camus w swojej powieści. 

W Dżumie Albert Camus przedstawia historię miasta dotknięte epidemią uciążliwej i śmiertelnej choroby. Oran staje się zamkniętą przestrzenią, na arenie której czytelnik obserwować może różnorodne postawy i zachowania ludzkie. Są to postawy i zachowania wywołane niecodzienną, ekstremalną sytuacją, w której znaleźli się bohaterowie powieści, w której krystalizuje się ich podejście do spraw fundamentalnych: życia, śmierci, cierpienia, odpowiedzialności, dobra i zła. 

Dżuma Alberta Camusa to jedna z najważniejszych książek XX wieku – wspaniały przykład europejskiej literatury egzystencjalnej. Miasto dotknięte epidemią tytułowej choroby staje się metaforą każdego stanu wyjątkowego dotykającego większą zbiorowość, a jego przestrzeń – areną, na której obserwować można przeróżnych bohaterów, ich zachowania, postawy i motywacje. Oto najważniejsi z nich!