Wesele – opracowanie

Chyba każdy człowiek, który miał choćby pobieżny kontakt z historią literatury polskiej, słyszał o „chocholim tańcu” pochodzącym z Wesela Stanisława Wyspiańskiego. Samo sformułowanie weszło do języka potocznego i z powodzeniem funkcjonuje w nim do dziś. Warto więc dowiedzieć się, skąd się wzięło, ponieważ jego początek leży w jednej z najbardziej legendarnych scen w polskim dramacie. 

Dyskutując dzisiaj o Weselu Stanisława Wyspiańskiego, najczęściej mówi się o nieprawdopodobnym oddziaływaniu społecznym, jakie osiągnął ów dramat. Ta właściwość dzieła wydaje się wręcz przesłaniać inne jego cechy, które nie są przecież mniej ważne, jeśli mówimy o dziele sztuki. Dużo rzadziej mówi się o czysto artystycznych zaletach Wesela, a przecież to właśnie te zalety w dużej mierze decydują o tym, czy dzieło przechodzi do historii sztuki. 

Stanisław Wyspiański w Weselu dokonał bolesnej, bo dotykającej sedna polskich problemów, analizy społeczeństwa przełomu XIX i XX wieku. Zebrał pulę narodowych mitów, które zamiast dawać nadzieję i motywować do działania, mamiły i stopowały chęć podjęcia walki.

Wesele Stanisława Wyspiańskiego zawdzięcza swoją sławę oraz miejsce w kanonie literatury polskiej nie tylko wysokim walorom artystycznym samego tekstu, ale też temu, że autor zawarł w swoim dziele bardzo dokładną panoramę społeczeństwa polskiego w czasach jemu współczesnych. Nie wyłania się z niej jednak optymistyczny obraz, co musiało być bolesne, zwłaszcza dla podobnych Wyspiańskiemu ludzi, którzy szczerze kochali ojczyznę i gorąco pragnęli jej wyzwolenia spod jarzma zaborców. 

Wesele Stanisława Wyspiańskiego to bardzo gorzka refleksja autora nad kondycją duchową Polaków pod koniec okresu zaborów. Zarówno chłopi, jak i inteligenci, pogrążeni są w stagnacji i marazmie. Obie grupy potrzebują się nawzajem, ale większą wagę przywiązują do zadawnionych konfliktów niż do wizji wspólnej walki o niepodległość ojczyzny.

Jednym z głównych wątków najsłynniejszego polskiego dramatu modernistycznego – Wesela – jest konfrontacja dwóch odseparowanych od siebie do niedawna grup społecznych: chłopstwa i dawnej szlachty, dziś nazywanej inteligencją.

Wesele należy do absolutnej klasyki literatury polskiej, co oznacza, że przez filologów utwór ten został przebadany pod każdym możliwym kątem. Stąd też wynika cała mnogość optyk, poprzez które dramat Wyspiańskiego może być czytany i interpretowany. W dyskusjach na ten temat padają m.in. określenia „dramat symboliczny” czy „dramat neoromantyczny”. Warto jednak przede wszystkim zwrócić uwagę na fakty, które przemawiają za rozpatrywaniem Wesela jako dramatu narodowego. 

Życie i twórczość Stanisława Wyspiańskiego przypadły na epokę, historycznoliteracką, którą dziś najczęściej zwykliśmy nazywać Młodą Polską lub modernizmem. W wielu opracowaniach funkcjonuje z równym powodzeniem nazwa „neoromantyzm”, która zwraca uwagę na inną cechę twórczości modernistów – zakorzenienie w twórczości romantycznej i czerpanie z niej inspiracji i pewnych wzorców twórczych. 

Wesele to najwybitniejszy polski dramat modernistyczny i przy okazji największe dzieło w dorobku Stanisława Wyspiańskiego. Można powiedzieć, że utwór ten stanowi uwieńczenie artystycznej pracy artysty. Jest kwintesencją stylu Wyspiańskiego, który przesądził o jego trwałym miejscu w historii polskiej literatury. Oto najważniejsze cechy twórczości dramatycznej Stanisława Wyspiańskiego na przykładzie Wesela. 

Wesele Stanisława Wyspiańskiego to dramat przedziwny, bo na poły zupełnie fantastyczny. Przeplatają się w nim plany realistyczny i metafizyczny, dosłowny i symboliczny. Na równi z głównymi bohaterami, jak najbardziej „ludzkimi”, występują tu wszelkiej maści zjawy, upiory i widziadła.

Stanisław Wyspiański w swoim najwybitniejszym dziele dramatycznym zawarł przekrojową analizę społeczeństwa i narodu polskiego na przełomie XIX i XX wieku. Uczynił to niejako na tle pewnego zderzenia kulturowego – spotkania chłopstwa i inteligencji (wywodzącej się ze szlachty, czyli elity społecznej) w czasie wesela chłopki i mieszczanina.