Cechy dramatu Wyspiańskiego na przykładzie Wesela

Autor: Grzegorz Paczkowski

Wesele to najwybitniejszy polski dramat modernistyczny i przy okazji największe dzieło w dorobku Stanisława Wyspiańskiego. Można powiedzieć, że utwór ten stanowi uwieńczenie artystycznej pracy artysty. Jest kwintesencją stylu Wyspiańskiego, który przesądził o jego trwałym miejscu w historii polskiej literatury. Oto najważniejsze cechy twórczości dramatycznej Stanisława Wyspiańskiego na przykładzie Wesela. 

Dramat symboliczny

Właściwie każde opracowanie naukowe Wesela rozpoczyna się od zwrócenia uwagi na fakt, iż jest to – jak wiele innych dzieł Stanisława Wyspiańskiego – dramat o wielkim ładunku symbolicznym. Warstwa ta jest traktowana przez autora na równi z warstwą realistyczną, co niezwykle poszerza możliwości odbioru i interpretacji dzieła. U Wyspiańskiego każdy element wydaje się mieć dwa znaczenia: dosłowne i symboliczne, przy czym oba są równie istotne dla wymowy całości, równie wiele wnoszą. O symboliczności Wesela stanowią m.in. zjawy pojawiające się w Bronowicach, kluczowa rola wielu przedmiotów (złoty róg, złota podkowa, kadyceusz), miejsc, scen (chocholi taniec) czy nawet ostro zarysowana konfrontacja pomiędzy chłopstwem a mieszczaństwem, która oddawać ma napięty nastrój społeczeństwa polskiego przełomu XIX i XX wieku. 

Odwołania historyczne (dramat narodowy)

Dla Wyspiańskiego bardzo ważne jest umiejscowienie wydarzeń opisywanych w dramacie w konkretnym momencie historycznym konkretnego narodu – Polaków. Bohaterowie Wesela są świadomi własnej, niełatwej historii, która od dawna wpływała i nadal wpływa na ich życie, poglądy, postawy, na kształt ich charakterów czy też na wzajemne sympatie i antypatie. Zabieg ten sprawia, że oprócz całej warstwy symbolicznej, odbiorca ma pewność, że na płaszczyźnie realistycznej ma do czynienia z utworem odnoszącym się do jego teraźniejszości, do spraw bieżących. Bohaterowie Wesela najczęściej odwołują się w swoich rozmowach do wydarzeń XVIII i XIX wieku, takich jak np. powstania listopadowe i styczniowe, konfederacja targowicka, rozbiory Polski, rabacja galicyjska, itp. Nie bez znaczenia jest również fakt, że tytułowe wesele inspirowane było rzeczywistym wydarzeniem – weselem Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny w Bronowicach pod Krakowem. Mnogość tego rodzaju odwołań oraz ogólny poziom refleksji nad historią Polski i miejscem narodu polskiego w polityce i historii sprawia, że przez wielu Wesele nazywane jest wręcz „dramatem narodowym”. 

Plastyczność środków wyrazu

Jako że Stanisław Wyspiański był człowiekiem wszechstronnie uzdolnionym, również sztukę teatralną pojmował jako konglomerat wielu różnych sztuk. Stąd dostrzegalna w jego utworach istotna rola m.in. muzyki, tańca, malarstwa (zarówno w treści dramatów jak i w scenografii). W Weselu dużą rolę odgrywa również wyrażana na wiele sposobów fascynacja wsią i kulturą chłopską, wiejską. Jest ona nie tylko obecna w rozmowach bohaterów, lecz także podkreślona w strojach chłopów, a przede wszystkim w nieprawdopodobnie trafnie odzwierciedlonym języku podkrakowskiej wsi. Wyspiański odzwierciedlił prawdziwą mowę chłopów swojego czasu, by jeszcze mocniej uautentycznić swoich bohaterów. 

Inne cechy

Na podstawie Wesela można wysnuć wniosek o istnieniu jeszcze innych cech charakterystycznych dla dramatów Stanisława Wyspiańskiego. Byłyby to m.in. patos i ogólna podniosła atmosfera, w której rozgrywają się wydarzenia, wysoki poziom literacki tekstu, nawiązania do sztuki polskiej innych epok (np. romantyzmu). 

Dodaj komentarz