Rozprawka jest jedną z najpopularniejszych form wypowiedzi pisemnej, która może pojawić się na ćwiczeniach z języka polskiego, a na pewno pojawi się na egzaminie kończącym szkołę. Dla wielu jest to forma przerażająca, jednak wystarczy zapamiętać kilka prostych sformułowań i zasad, by być pewnym, że wypowiedź ta może się stać naszym sprzymierzeńcem w życiu.
Rozprawka jest formą argumentacyjną. Polega ona na zebraniu i uporządkowanym podaniu argumentów na temat jakiegoś konkretnego zagadnienia. W rozprawce stosujemy klasyczny podział pracy na wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
Spis treści
Wstęp
Ta część to wprowadzenie do głównej części pracy. Mamy w niej wprowadzić czytelnika w temat, a także zachęcić go do dalszej lektury. Dobrze sprawdza się zasada „od ogółu do szczegółu”, według której pierwsze zdanie może być uniwersalną refleksją na temat, o którym piszemy, drugie może być ukonkretnieniem pierwszego, a w trzecim należy zawrzeć tezę. Teza jest to sformułowanie, do którego dopasowywać będziemy argumenty. Tezę można próbować poprzeć albo ją obalić. Wstęp powinien zająć od dwóch do czterech zdań.
Rozwinięcie
To główna część rozprawki. Tutaj wypisujemy uprzednio przygotowane argumenty. Istotne jest to, by robić to w kolejności od najważniejszego (najmocniejszego) do najmniej istotnego (najsłabszego). Jeśli w temacie pracy pojawia się nakaz nawiązania do jakiejś lektury, to właśnie ten argument powinien zająć najważniejsze miejsce w rozprawce. Warto pamiętać o specjalistycznym słownictwie, które wzmacnia przekaz naszych argumentów: „Pragnę zwrócić uwagę na to, że…”, „Kolejnym argumentem może być fakt…”, „Nie należy zapominać o tym, że…”. W rozprawce posługujemy się stylem oficjalnym.
Zakończenie (podsumowanie)
To część, w której podsumowujemy zebrane dotąd argumenty. Uwaga – łatwo popaść w pułapkę powtarzalności. Nie mamy tutaj pokrótce powtarzać stworzonych powyżej argumentów, lecz raczej wyciągnąć z nich ogólne wnioski. „Podsumowując, można powiedzieć, że…”, „Powyższe argumenty potwierdzają/zaprzeczają tezie, w której..” – takie frazy na pewno mogą być przydatne. Na końcu każdej rozprawki sprawdzi się sformułowanie w stylu: „Mam nadzieję, że powyższe argumenty wystarczająco potwierdziły tezę zawartą w temacie niniejszej pracy”. W tym przypadku również dwa albo trzy treściwe zdania w zupełności wystarczą.
—–
Tak jak – widać rozprawka wcale nie jest aż taka trudna, jak mogłoby się wydawać. Nie trzeba się jej na pewno tak bardzo bać. Wystarczy pamiętać o stosowaniu odpowiedniego słownictwa, postawieniu tezy oraz dopasowaniu argumentów, ich ilości i pozycji, do kompozycji całej pracy. Mówi się, że wstęp i zakończenie powinny stanowić jedną trzecią całości, a rozwinięcie – dwie trzecie. Warto mieć tę wskazówkę na uwadze, choć wiadomo, że nie trzeba liczyć tego co do słowa. Warto również przed rozpoczęciem pracy nad pisaniem „na czysto” zrobić sobie solidny plan pracy, a przede wszystkim wymyślić odpowiednie argumenty, zapisać je i zastanowić się czy łatwiej będzie nam uzasadnić tezę czy też może jednak ją obalić. Kiedy plan jest już gotowy, nie pozostaje nic innego jak tylko wzięcie głębokiego oddechu napisanie świetnej rozprawki!