Palindromy są dowodem na to, jak wiele sekretów i ciekawostek może skrywać język. Służy nam on od tysiącleci jako sposób komunikowania się z innymi, wyrażania swoich myśli, emocji i uczuć. Może być jednak także zabawą, sposobem intelektualnej rozrywki. Niektórzy twierdzą jednak, że w dawnych czasach palindromy miały również charakter magiczny.
Spis treści
Czym są palindromy?
Palindrom jest – najprościej rzecz ujmując – konstrukcją słowną, bywa, że nawet wielowyrazową, której specyfika polega na tym, że brzmi tak samo, zarówno przeczytana od lewej strony do prawej, jak i odwrotnie. Wskazuje na ten fakt nawet sama nazwa, „palindrom” bowiem pochodzi z języka greckiego, od „palindromos”, czyli „powracający”, „spieszący z powrotem”, „biegnący z powrotem”.
Dziś palindromy uważane są za rodzaj szarady, intelektualnej rozrywki dla ludzi w perfekcyjny sposób władających językiem. Istnieją jednak tezy, że w zamierzchłej przeszłości, palindromy były czymś w rodzaju zaklęć lub zwrotów rytualnych o charakterze sakralnym czy wręcz magicznym. Niektórzy twierdzą – choć oczywiście trudno znaleźć na to jakiekolwiek dowody, że palindromy były pierwszymi słowami i zwrotami, jakie wypowiadali ludzie.
Jak stworzyć palindrom?
Nie ma jednej szkoły tworzenia palindromów, jako że jest to raczej sposób rozrywki, niż dyscyplina językowa. Każdy twórca ma swój własny sposób. Ważny jednak wydaje się dobór słów oraz układanie ich w taki sposób, by kolejne litery układały się w wyrazy brzmiące tak samo, niezależnie od tego, w którym kierunku będzie się je odczytywać.
Istotną uwagą jest to, że palindrom… nie musi mieć sensu. I bardzo często go nie posiada. Bardzo restrykcyjna konstrukcja budowy palindromu sprawia, że samo odnalezienie spełniających warunki wyrazów jest bardzo trudne, a nadanie takiemu wypowiedzeniu głębszego sensu właściwie jest niemożliwe. Mija się również z celem, jako że tworzenie palindromów ma być rozrywką, więc wręcz pożądany jest absurd wynikający z połączenia nieraz bardzo przypadkowych wyrazów.
Palindrom jest formą na tyle wymagającą, że ich tworzeniem zajmowali się najwybitniejsi poeci polscy, często umyślnie tworzyli je w sposób absurdalny, ponieważ dzięki temu później mogły pełnić funkcję kabaretową lub satyryczną, np. jako części występów estradowych lub fragmenty tekstów piosenek. W ten sposób postępował choćby Julian Tuwim.
Przykłady palindromów
Jak już wspomnieliśmy wcześniej palindromami mogą być zarówno pojedyncze słowa (choćby nazwy własne), jak i całe zwroty. Przykłady palindromów jednowyrazowych to choćby: oko, kajak, Ada, Anna, Aga, Ana, Ala, Natan, bób, pop, potop, kok, sos, zakaz, zez i czasowniki: łapał, łamał, łatał.
Istnieją jednak również palindromy, które składają się z więcej niż jednego wyrazu. Stworzenie ich wymaga już nie lada wyczucia językowego oraz koncentracji. Najsłynniejsze z nich to, np.: „Zakopane na pokaz”, „Marzena pokazała Zakopane z ram”, „Kamil ślimak”, „Muzo, raz daj jad za rozum”, „Napotkała typa, zapytała: Kto pan?”, itd.