Skamander to chyba najsłynniejsza grupa poetycka w historii polskiej literatury. Jej skład stanowili wybitni literaci, których twórczość do dzisiaj stanowi kanon poezji XX wieku, a o wielkiej popularności przesądziło funkcjonowanie w przełomowym dla Polski momencie dziejowym.
Spis treści
Skamander – historia i przedstawiciele
Skamander to grupa, która zaczęła się kształtować w 1916 roku, gdy w Warszawie doszło do spotkania Juliana Tuwima, Antoniego Słonimskiego, Jana Lechonia, Jarosława Iwaszkiewicza i Kazimierza Wierzyńskiego. Poeci skupili się wokół uczelnianego pisma „Pro Arte et Studio”, w którym publikowali swoje pierwsze wiersze. Nazwa wzięła się od fragmentu wiersza Stanisława Wyspiańskiego, zaś poeci wzorowali się bardzo na postawie oraz twórczości Leopolda Staffa.
W 1918 roku grupa zyskała na popularności, gdy poeci zaczęli organizować słynne wieczory literackie w kawiarni „Pod Pikadorem”. Były one czymś pomiędzy kabaretem, rewią a spotkaniem autorskim. Wieczory te szybko zyskiwały na popularności, dzięki bezprecedensowemu podejściu twórców do czytelników, wysokiemu poziomowi literackiemu ich utworów oraz ciekawym zabiegom „marketingowym”.
Po tym czasie poeci zaczęli publikować profesjonalne tomiki poetyckie, co ułatwiło im profesjonalizację oraz zagoszczenie na stałe w świadomości czytelników. Z biegiem lat, drogi poetów rozchodziły się, jednak grupa w mniej lub bardziej intensywny sposób istniała aż do 1939 roku.
Skamander – założenia
Skamander nie miał programu literackiego, nie miał go z założenia. Była to grupa raczej towarzyska, choć wszystkich twórców łączyła niechęć do współczesnej awangardy oraz pojmowanie poezji jako rzemiosła językowego, które ma służyć rozrywce społeczeństwa. Ich twórczość poruszała bardzo współczesne tematy, związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości i rozwojem życia społecznego. Oprócz tego pisali o pięknie przyrody, witalnej sile życia, miłości i innych lirycznych aspektach rzeczywistości. W twórczości Skamandrytów częste było również używanie wulgaryzmów i kolokwializmów, idealnym przykładem jest np. wiersz Tuwima „Wiosna”.
Nieobce było poetom Skamandra nawiązywanie do polityki, a także rozwoju przemysłowego społeczeństwa. Dyskutowali z polską tradycją literacką, a także z innymi koncepcjami współczesnej poezji. Ich późniejsza twórczość jest trudna do jednoznacznego scharakteryzowania, ponieważ z wiekiem tracili swój młodzieńczy zapał, a sytuacja Polski i Europy w latach 30. nie napawała optymizmem.
Cechy charakterystyczne
Skamander był nie tylko grupą literacką. Poezji dużą wagę przywiązywali również do swojego oddziaływania społecznego. Byli blisko swoich czytelników. Pojawiali się w modnych kawiarniach i restauracjach, pisali dla stołecznych kabaretów,redagowali pisma. W przypadku Skamandra pierwszy raz mieliśmy do czynienia z tym, że poeci stali się „modni”, co dziś zapewne określono by mianem celebryckości. Równie blisko ludzi była ich twórczość, która mówiła nie o rzeczach skomplikowanych i abstrakcyjnych, lecz o rzeczywistości, którą każdy obywatel mógł obserwować na ulicach swojego miasta każdego dnia.
Zdjęcie główne: Julian Tuwim około roku 1930, domena publiczna