„Do moich współziomków” Stanisława Trembeckiego to wiersz o charakterze patriotycznym, który porusza temat współczesnych autorowi problemów społecznych i politycznych. Wyraża on troskę o losy ojczyzny, a także przestrogi adresowane do rodaków. Utwór prawdopodobnie powstał w czasie obrad Sejmu Czteroletniego, czyli między rokiem 1788 a 1792.
Do moich współziomków – analiza utworu i środki stylistyczne
Wiersz, powstały w dobie oświecenia, należy do nurtu poezji klasycystycznej. Poeta nie zastosował podziału na strofy, co oznacza, że wiersz ma budowę stychiczną. Zawiera pięćdziesiąt sześć wersów. Napisany jest trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie. Utwór zawiera rymy parzyste (inaczej sąsiadujące).
Wiersz należy do liryki podmiotu zbiorowego. Podmiot liryczny początkowo wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej („Już mnie o szczęściu Polski nadzieja odbiegnie”), jednak dominują wypowiedzi w imieniu całego narodu polskiego. Pojawiają się odpowiednie zaimki („nas”, „nasz”, „nami”, „my”) oraz czasowniki w pierwszej osobie liczby mnogiej – „udajmy”, „umiemy”, „byliśmy”, „idźmy”. Pod względem tematyki utwór należy przyporządkować do liryki patriotycznej. Poruszone są w nim tematy ważne dla ówczesnej Polski, a podmiot liryczny przejawia postawę troski o kraj.
Utwór jest napisany w sposób podniosły, do czego przyczyniają się liczne środki stylistyczne. Poeta użył inwersji, czyli szyku przestawnego, a także przerzutni, czyli przeniesienia części zdania do kolejnego wersu. Pojawiają się wykrzyknienia („Mądry Polak po szkodzie, — już były te szkody!”, „Bogdaj podobna zawiść w nas była widziana!”), które nadają wypowiedziom emocjonalnego charakteru i podkreślają zaangażowanie podmiotu lirycznego w poruszane kwestie. Poeta zastosował metaforę („Dziś na nas obrócony wzrok mają narody”, „My, na środku żelaznej wychowani ziemi”) oraz wyliczenie („rządnych, przezornych, czynnych”). Obecna jest anafora, czyli powtórzenie zwrotu lub słowa (np. „jeśli”) na początku kilku wersów. Liczne są epitety („Mądry Polak”, „wzgląd osobisty”, „obrony silnej”, „kosztowne szaty”, „śmieszną myszkę”, „srogiej doli”, „lot śmiały”, „wojenną odzież”). Pojawia się apostrofa („O sławo!”). Występują aluzje do antyku, co jest charakterystyczne dla poezji oświeceniowej.
Do moich współziomków – interpretacja
Utwór „Do moich współziomków” powstał pod koniec XVIII wieku i odnosi się do konkretnych wydarzeń z tego okresu. Autor, Stanisław Trembecki, był aktywny w życiu publicznym i dobrze znał się z królem, Stanisławem Augustem Poniatowskim. Był jego dworzaninem, poetą dworskim, sekretarzem i szambelanem. W związku z tym dobrze orientował się w sytuacji politycznej.
Poeta stworzył obraz Polski w czasie trwania obrad Sejmu Wielkiego. Kraj spotkały już liczne szkody. Mowa o I rozbiorze Polski, który miał miejsce w 1772 roku. Wtedy terytorium Rzeczypospolitej zostało podzielone między Rosję, Prusy i Austrię. Według podmiotu lirycznego cały świat przygląda się sytuacji Polaków, którzy albo z odwagą i wysiłkiem odzyskają niepodległość, przynosząc sobie międzynarodową sławę, albo doprowadzą kraj do zguby i nikt nie będzie ich żałować.