Leopold Staff to poeta tworzący w okresie, gdy wielu twórców opisywało wiejskie życie jako sielskie i malownicze. Poeta, poprzez utwór “Gęsiarka”, obnaża wszelkie problemy polskiej wsi, na których inni artyści nie skupiali swojej uwagi. Wiejskie społeczeństwo przedstawia z całą gamą jego trudności oraz wszechobecną biedą, dzięki czemu obraz wsi staje się prawdziwy.
Spis treści
Gęsiarka – analiza utworu
“Gęsiarka” Leopolda Staffa jest przykładem sonetu włoskiego, zbudowanego z czterech strof. Zwrotki pierwsza i druga, składają się z czterech wersów i mają charakter opisowy, zaś trzecia i czwarta, zbudowane są z trzech wersów i mają charakter wyraźnie refleksyjny.
Utwór ten zaliczamy do liryki pośredniej, gdyż podmiot liryczny nie ujawnia się w wierszu. Jest on biernym obserwatorem wydarzeń opisywanych w treści, a jednocześnie ich narratorem, dlatego “Gęsiarka” zaliczana jest także do liryki sytuacyjnej.
Leopold Staff, opisuje urokliwy wiejski obrazek dziewczynki pasącej gęsi, stosując w tym celu liczne środki artystycznego wyrazu. W utworze występują epitety: “rannym świtem”, “lnianowłosą kosę”, “śnieżnym łańcuchu”, metafory: “szereg białych znaków zapytania”, a także porównania: “sznur gęsi, z których każda jak łódka się słania”. Środki te przede wszystkim służą pobudzeniu wyobraźni czytelnika, a także służą opisaniu widzianego oczami podmiotu lirycznego obrazka sielskiej wsi. W sonecie Staffa doszukamy się również oksymoronu: “z czteroletnią powagą” oraz aliteracji: “krasą krajką”.
Warstwa intonacyjna wiersza jest przede wszystkim stworzona przez równą liczbę sylab w każdym wersie utworu. Wiersz ten jest przykładem trzynastozgłoskowca, więc możemy go nazwać wierszem sylabicznym. Oprócz równej liczby sylab, w utworze występują rymy, które w pierwszych dwóch strofach mają układ okalający (ABBA), zaś w dwóch ostatnich mają układ parzysty (AABB). Jednocześnie są one rymami dokładnymi: wąską – grząską, słania – zapytania. Dodatkowo rytm i dynamika wiersza jest regulowana przez zastosowanie przerzutni: “Z czteroletnią powagą, w spódniczce po bose / stopki i w kaftaniku na wyrost” oraz wcześniej wymienionej aliteracji. Autor, w celu podkreślenia sympatii podmiotu lirycznego względem małej gęsiarki, stosuje liczne zdrobnienia: “spódniczce”, “kaftaniku”, “chusteczce”, czy “gałązce”.
Gęsiarka – interpretacja wiersza
Podmiot liryczny w sonecie “Gęsiarka” opisuje widzianą własnymi oczami dziewczynkę pasącą gęsi. Sytuacja przedstawiona jest przez obserwatora w sposób bardzo skrupulatny i dokładny. Z jego relacji dowiadujemy się, że tytułowa gęsiarka to czteroletnia dziewczynka, ubrana w za duże ubrania, boso pasąca gęsi. Ma ona złoty warkocz zapleciony wstążką oraz chusteczkę, w której trzyma kromkę chleba – prawdopodobnie jej śniadanie. Ptaki zagania trzymaną w dłoni wierzbową gałązką, brodząc po rozmokłych łąkach i polach. Podmiot liryczny zaznacza, że dziewczynka zaczęła swoją pracę bardzo wcześnie, ponieważ na trawach znajduje się jeszcze poranna rosa. Gęsi wypasane przez dziecko, przypominają osobie mówiącej w wierszu, łódki brodzące po wodzie. Ze względu na charakterystycznie esowato wygięte szyje, porównuje je nawet do “szeregu białych znaków zapytania”.
Widok czteroletniego dziecka pracującego wcześnie rano, budzi w obserwatorze współczucie i sympatię, którą wyraża poprzez zastosowane w tekście zdrobnienia. Cała ta sytuacja, pomimo iż ma w sobie niezwykły urok i melancholijny charakter, zmusza podmiot liryczny do refleksji. W trzeciej zwrotce utworu padają słowa “Czy dziecko ich pilnuje, czy one je wiodą”. Podmiot liryczny zauważa, że ptaki zachowują się tak, jakby to one dzierżyły opiekę nad małą gęsiarką. Co chwilę odwracają się za siebie, aby sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. Pod warstwą pięknego krajobrazu i urokliwego obrazka, kryje się gorzka rzeczywistość ówczesnej polskiej wsi.