Miejmy nadzieję to zagrzewający do walki wiersz autorstwa Adama Asnyka. Był to polski poeta i dramatopisarz tworzący w okresie pozytywizmu, a także redaktor, filozof i członek Rządu Narodowego. Jego dorobek artystyczny – z uwagi na różnorodne role, jakie pełnił w życiu – łączył idee zaczerpnięte z romantyzmu, pozytywizmu, a także filozofii i socjologii.
Spis treści
Miejmy nadzieję – analiza i środki stylistyczne
Wiersz Miejmy nadzieję należy do liryki tyrtejskiej. Jest to rodzaj poezji patriotycznej, która zagrzewa odbiorców do walki, motywuje ich do brony ojczyzny i niepodległości, a także wznieca bunt wobec wroga. Twórcą tego nurtu był grecki poeta Tyrtajos, który swoimi utworami nawoływał Spartan do walki. Szczególną popularnością gatunek ten naturalnie cieszył się w okresie, gdy Polska znajdowała się w niewoli zaborców, czerpali z niego głównie twórcy romantyzmu (J. Słowacki, A. Mickiewicz), ale także późniejszych epok.
Utwór Asnyka złożony jest z pięciu zwrotek, każda licząca po cztery wersy. Występujące rymy mają układ krzyżowy, dzięki czemu wiersz ma jednostajną intonację. Poszczególne wersy zbudowane są analogicznie, występuje paralelizm składniowy.
Podmiotem lirycznym dzieła jest postać, będąca członkiem większej zbiorowości, nie tylko obserwuje wydarzenia, ale też aktywnie w nich uczestniczy. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby mnogiej (miejmy, przestańmy – nie przestajmy), zabieg ten nadaje także dynamiki. Kieruje on swoje słowa do reszty grupy, w wierszu występują liczne apostrofy (Miejmy nadzieję!, Miejmy pogardę) w postaci anafory – powtórzenia określonego fragmentu tekstu w wybranych partiach utworu. Apostrofy mają głównie formę wykrzyknień w trybie rozkazującym (Miejmy odwagę! Przyklaskiwać przemocy nie idźmy!), co świadczy o emocjonalnym zaangażowaniu podmiotu lirycznego i dodaje ekspresyjności.
Poeta wykorzystał także bardziej abstrakcyjne figury retoryczne, takie jak metafory (rdzeń spróchniały w wątły kwiat ubiera) oraz personifikacje (odwaga kroczy wiecznie z podniesioną głową). Obrazowości przedstawionemu światu nadaje porównanie (jak ziarno przyszłych poświęceń w duszy bohatera) oraz liczne epitety oddające stan emocjonalny (rozpaczliwe przedsięwzięcie, niezdobyty wał, nadzieja niezłomna, pycha zwycięska), dzięki którym czytelnik może lepiej wyobrazić sobie sytuację.
Miejmy nadzieję – interpretacja wiersza
Cel utworu jest klarowny – podmiot liryczny pragnie zmotywować rodaków do walki, podsycić ich patriotycznego ducha. Jest to swoista odezwa do narodu, motywujący apel przypominający, jakimi ideami i wartościami kierowali się ludzie dzielnie walczący o niepodległość.
Utwór zawiera konkretne wskazówki, dotyczące tego, co powinni pamiętać Polacy, czym powinni się kierować. Pierwszą wartością jest nadzieja, którą symbolizuje spróchniałe drzewo, na którym wyrasta rachityczny kwiat. Roślina jest słaba i wątła, ale powstała w niekorzystnych warunkach. Również nadzieja rodaków jest w słabej kondycji, zamiast działać – wolą lamentować, narzekać i pogrążać się w smutkach i cierpieniu. Martyrologia nie prowadzi do pozytywnych rezultatów, dlatego należy ją porzucić, zamknąć przeszłość i wybiec myślami w przyszłość, niezłomnie walczyć o odzyskanie niepodległości.
Kolejnym symbolem przywołanym przez podmiot jest ziarno, skontrastowane z kwiatem – ono dopiero kiełkuje, ale wciąż nabiera sił i kiedyś zaowocuje. W następnych zwrotkach przywołana jest odwaga, którą naród zatracił po przegranym powstaniu styczniowym. Szczera odwaga nie łamie się pod ciężarem klęski, jest odporna na wszelkie przeciwności. Charakteryzuje ją konsekwencja i upór, prawdziwie męski wojownik opracowuje plan działania i wytrwale się go trzyma, potrafi zapanować nad emocjami.
W przeciwieństwie do romantycznego podejścia, w którym oddanie życia za swój kraj było wyrazem najwyższego poświęcenia, pozytywizm głosił raczej rozsądną walkę, która przyniesie korzyści społeczeństwu, a żołnierzowi pozwoli nadal w nim żyć. Poświęcenie nie jest wiele warte, jeżeli nie przynosi długofalowych efektów.
Pogrążanie się w cierpieniu, rozdrapywanie ran i rozpamiętywanie przeszłości, czyli ideologie rodem z poprzedniej epoki, są przez autora krytykowane. Propaguje on stworzenie nowego patriotyzmu – opartego na działaniu i chłodnej kalkulacji, rozważnego i skrupulatnie przemyślanego. Przypomina on mężczyznom o cnotach charakteryzujących oddanego wojownika, o sile rozsądku i męstwa. Asnyk nie przekreśla jednak całego romantycznego dorobku – nadal powinno się kultywować tradycje, szanować sztukę i religię, ponieważ są to elementy naszej narodowej tożsamości, które zbudują niepodległą Polskę.
Podsumowanie
Poezja patriotyczna pełni w polskiej literaturze ogromną rolę. Utwory tego gatunku można znaleźć niemal w każdej epoce, reagują one na wydarzenia w historii naszego narodu. Na przestrzeni lat przyjmowały formę pieśni, hymnów, przemówień czy wezwań do rodaków. Także Adam Asnyk tworzył wiersze w tym nurcie, aby zmotywować wojowników do odzyskania niepodległości ukochanego kraju.