Bolesław Leśmian to jeden z czołowych przedstawicieli poezji polskiej dwudziestolecia międzywojennego. Jak się jednak okazuje, nie wszystkie jego utwory są powszechnie znane. Za jeden z tych bardziej tajemniczych uznaje się „Strój”.
Spis treści
Strój – analiza i środki stylistyczne
Wiersz „Strój” jest utworem rymowanym, przez co szybko i przyjemnie się go czyta. Ponadto, dzięki rymom, uwypuklone zostało znaczenie niektórych słów.
W trakcie lektury utworu, uwagę czytelnika przykuwają dosyć liczne epitety, takie jak między innymi „strój bogaty” czy ” oczy kare”. Mają one zarówno postać prostą, jak i złożoną. Dzięki epitetom, odbiorca może zdecydowanie lepiej wyobrazić sobie świat przedstawiany przez podmiot liryczny. W „Stroju” występują także liczne personifikacje. Uosobiony został między innymi sad, który „oszalał”. Dzięki tym środkom stylistycznym, wiersz jest zdecydowanie bardziej sugestywny. Wspomnieć należy także o wykrzyknieniach, które angażują czytelnika emocjonalnie. W utworze, o którym mowa nie brakuje również metafor. Są one wyjątkowo złożone. Wspomnieć trzeba także o tym, że utwór rozpoczyna i kończy tak samo brzmiąca strofa. Dzięki temu, budzić się może skojarzenie z piosenką, a ballady Leśmiana nieco piosenki przypominają.
Mnogość środków stylistycznych wykorzystanych w „Stroju” sprawia, że świat przedstawiony w nim jest niezwykle barwny, emocjonalny, ale i tajemniczy. Wszystko może bowiem wydawać się czym innym niż jest w rzeczywistości i należy mieć to na uwadze przystępując do interpretacji wiersza.
Strój – interpretacja utworu
„Strój” Bolesława Leśmiana jest wierszem bez wątpienia trudnym do interpretacji, co może nasunąć się już po przeczytaniu paru wersów. Tekst utworu jest bez wątpienia niejednoznaczny. Już sam tytuł wiersza można interpretować na różne sposoby. Warto zastanowić się nad tym, czy podmiotowi lirycznemu chodziło na pewno o strój kobiety. A może swoistym strojem była dla niego otaczająca nas przyroda? Ciężko jednoznacznie stwierdzić. Nie sposób nie zauważyć, że wiersz ten może budzić pewne skojarzenia erotyczne. Warto przytoczyć w tym miejscu fragment:
„Podawali ją sobie z ust do ust na zmiany
Słodko wargą potłoczyć taki krzew różany”
Bohaterem lirycznym jest najprawdopodobniej kobieta, choć na podstawie utworu bardzo ciężko dowiedzieć się o niej czegoś więcej. Nie można bowiem znaleźć ani jednego przymiotnika, który bezpośrednio i jednoznacznie by ją charakteryzował. Podmiot liryczny bardziej skupia się na sytuacji, w jakiej znalazła się bohaterka niż na niej samej.
W poezji Leśmiana, bohaterowie liryczni bardzo rzadko są jednak dookreślani. W utworze „Strój” nie brakuje także elementów odnoszących się do wierzeń ludowych. Wspomniani „płanetnicy” są bowiem postaciami z wierzeń słowiańskich. Warto zaznaczyć, że byli oni wyjątkowo złośliwymi demonami, uosabianymi często jako grad czy gwałtowna wichura. Ciężko w jednoznaczny sposób scharakteryzować sytuację liryczną, jaka ma miejsce w wierszu. Być może „Strój” opowiada o stosunku seksualnym odbywającym się pomiędzy bohaterką liryczną a płanetnikami?
Nasuwać może się również pewne skojarzenie z opętaniem bohaterki lirycznej przez jakieś siły nieczyste. Ciężko jednoznacznie stwierdzić, czy bohaterka liryczna godzi się z sytuacją, w której się znalazła. Zdaje sobie ona jednak sprawę ze swojego położenia: ” Nikt tak słodko nie ginął, jak ja teraz ginę!”. Można więc zaryzykować stwierdzenie, że poniekąd sytuacja, której celowo doświadczyła bądź padła ofiarą była dla niej źródłem rozkoszy. Bohaterka liryczna zostaje jednak potępiona przez swoich najbliższych, co sugerują wersy:
„Mać ją płacząc wyklęła, ojciec precz wyrzucił
Siostra łokciem skarciła, a brat się odwrócił”
Nie pomogły więc tłumaczenia bohaterki, która próbowała ukryć prawdziwą przyczynę swoich rumieńców i rozwianych warkoczy. Potępienie przez rodziców może sugerować, iż kobieta, a może właśnie młoda dziewczyna, odbyła w sadzie stosunek seksualny z kimś, kto nie był jej mężem. Jak zaś powszechnie wiadomo, w latach, gdy tworzył Bolesław Leśmian oczekiwano, że kobieta zachowa czystość do samego ślubu. Jedynie Bóg nie odwraca się od bohaterki lirycznej, co może sugerować, iż podmiot liryczny potępia zachowanie jej rodziców oraz rodzeństwa.
Trzeba jednak zaznaczyć, że Bóg został w utworze Bolesława Leśmiana przedstawiony w sposób dosyć niejednoznaczny. Wydaje się być gdzieś daleko i niezbyt ingerować w sprawy dziejące się na ziemi. Można więc zastanowić się nad tym, czy losy ludzi na ziemi nie są mu obojętne. Być może daje on im wolną wolę po to, aby sprawdzić jak się zachowają? Warto zaznaczyć, że ballada „Strój” jest utworem na tyle niejednoznacznym, że każdy może tak naprawdę interpretować ją nieco inaczej. Dobrym pomysłem będzie na pewno kilkukrotne przeczytanie utworu. Dopiero później będziemy mogli spróbować określić, czym jest dla nas rzeczywistość przedstawiona w utworze.