Po wielu latach, Robak wraca do kraju, by w Polsce rozpowszechnić ideę powstania, które miałoby wybuchnąć, kiedy na tereny polskie wkroczy Napoleon ze swoją armią. Powstanie takie miałoby przyspieszyć odzyskanie przez Polskę niepodległości, lecz Polacy nadal wydają się być bardziej zajęci sąsiedzkimi kłótniami i małostkowymi konfliktami. Spotyka się to z dużym rozgoryczeniem księdza, który jednak nie ustaje w swoich staraniach. W końcu ksiądz Robak zostaje ranny w trakcie zajazdu. Kula otwiera mu dawną, źle zagojoną ranę, do której wdaje się gangrena. Mnich jest umierający. Na łożu śmierci wyznaje prawdę o sobie Gerwazemu – staremu słudze Stolnika Horeszki, który był świadkiem śmierci swego pana i poprzysiągł zemstę. Gerwazy wysłuchawszy spowiedzi Jacka Soplicy, przebacza mu i wyznaje, że sam Stolnik przebaczył swojemu zabójcy przy pomocy znaku krzyża tuż przed śmiercią. Niedługo po tej rozmowie, ksiądz Robak umiera.
Jacek Soplica to bohater dynamiczny. Z początku młody, przystojny, silny i wpływowy szlachcic, pod koniec życia jest słabym, pokornymi żyjącym w ubóstwie mnichem, który całe życie oddaje w służbie Bobu i ojczyźnie. Jest to również bohater typowo romantyczny. Przeżywa nieszczęśliwą miłość, przerasta go doświadczana rozpacz i morderstwo, do którego go popycha, w konsekwencji staje się samotnikiem wyalienowanym ze społeczeństwa, który swoje życie poświęca szczytnej idei. Jest to postać, mimo ciążącej na niej okrutnej zbrodni, pozytywna, ponieważ daje czytelnikowi nadzieję na to, że każdy czyn może zostać wybaczony i każdy grzech – odpokutowany. Życie Jacka Soplicy jest dowodem na to, jak bardzo nieszczęśliwy zbieg okoliczności jest w stanie wpłynąć na życie człowieka i jak wiele pracy, cierpień i wyrzeczeń potrzeba, by ów nieszczęśliwy bieg wydarzeń odwrócić. Wszystko zaś po to, by tak jak Jacek Soplica, móc umrzeć z czystym sumieniem.