Czesław Miłosz – biografia

Autor: Anna Morawska

Czesław Miłosz urodził się 30 czerwca 1911 w litewskich Szetejniach w rodzinie szlacheckiego pochodzenia posługującej się herbem Lubicz. Jako dziecko przebywał na Syberii, gdyż ojciec poety zmuszony był do wyjazdu zarobkowego. Lata pierwszej wojny spędził więc w Rosji, gdzie był świadkiem rewolucji październikowej i wojny polsko-bolszewickiej. Największym jednak doświadczeniem, które będzie zawsze obecne w jego twórczości był kultura i dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Edukował się na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, gdzie rozpoczął od filologii polskiej, postanowił jednak zmienić obiekt nauki i przeniósł się na kierunek prawniczy. Już podczas studiów angażował się w sprawy kulturalne – należał do Sekcji Twórczości Oryginalnej (STO) Koła Polonistów Słuchaczy USB oraz do Akademickiego Klubu Włóczęgów. W 1930 roku opublikował debiutanckie utwory Kompozycja i Podróż w czasopiśmie „Alma Mater Vilnesis”.

W kolejnym roku Czesław Miłosz powołał czasopismo „Żagary” w ramach grupy literackiej o tej samej nazwie, którą współtworzył. Poeci skupieni wokół niej koncentrowali swoją twórczość na tematach dotyczących katastrofizmu, radykalizmu lewicowego oraz społecznego zaangażowania literatury. Prócz Miłosza do tej awangardy wileńskiej dołączyli: Teodor Bujnicki, Jerzy Zagórski i Stefan Jędrychowski. W 1933 roku pojawił się drugi debiut – tomik poetycki zatytułowany Poemat o czasie zastygłym, który znalazł uznanie u krytyków i został wyróżniony Nagrodą im. Filomatów w Wilnie. Przez kilka miesięcy przebywał na stypendium Funduszu Kultury Narodowej w Paryżu. Największy sukces, dzięki któremu nazwisko poety stało się rozpoznawalne, to zbiór utworów Trzy zimy z 1936 roku. Rok później znalazł się w Warszawie, gdzie objął stanowisko w Polskim Radiu. Drugą wojnę światową spędził z dala od terenów Polski – przemieszczał się między Rumunią, Litwą a Warszawą. Okupację przetrwał, pracując w warszawskiej Bibliotece Uniwersyteckiej, a także czynnie organizując podziemne życie artystyczne. Po upadku powstania warszawskiego przeniósł się do Krakowa. Wtedy też współpracował z czasopismem „Twórczość”.

Od 1945 roku Czesław Miłosz pełnił obowiązki w konsulacie polskim w Nowym Jorku, z czasem piastował stanowisko attaché kulturalnego PRL w Waszyngtonie oraz pierwszego sekretarza Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej w Paryżu. Podczas odwiedzin świątecznych w 1950 roku socrealistyczne władze pozbawiły go paszportu i możliwości powrotu do Francji. Gdy podstępem udało mu się wrócić do Paryża, zawalczył o azyl polityczny. Od 1951 roku pracował dla Instytutu Literackiego i publikował w czasopiśmie „Nowa Kultura”. W ramach wydawanej Bibliotece Kultury ukazały się tomy esejów: Zniewolony umysł (1953), Traktat poetycki (1957), powieści Zdobycie władzy (1953), Dolina Issy (1957) czy tomik poetycki Światło dzienne (1953).

W 1960 roku Czesław Miłosz wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie na zaproszenie amerykańskich uczelni wykładał literaturę. Na stałe objął funkcję profesora na Wydziale Języków i Literatur Słowiańskich University of California. Pomimo zapisu cenzorskiego i zakazu wydawania pism Miłosza w Polsce, wydawał sporo politycznych dzieł skierowanych właśnie do rodaków. Związek Literatów Polskich uroczyście uznał go za zdrajcę – sytuacja zmieniła się dopiero w latach osiemdziesiątych. Wysokie stanowisko na uniwersytecie pozwoliło mu na rozwijanie badań nad polską literaturą oraz promowanie jej na całym świecie. W 1965 roku wydał antologię polskiej poezji powojennej we własnym tłumaczeniu – Postwar Polish Poetry. Kolejnymi wydaniami były: Król Popiel i inne wiersze (1962), Miasto bez imienia (1969), Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada (1974), Prywatne obowiązki (1974), Ziemia Ulro (1977), Ogród nauk (1979). W 1980 roku wyróżniono go Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury, co spowodowało przychylniejsze spojrzenie komunistycznej władzy na twórczość poety. W 1989 roku Czesław Miłosz przyjechał na stałe do Polski, na miejsce zamieszkania wybierając Kraków. Tam zmarł 14 sierpnia 2004 roku.

Dodaj komentarz