- Gustaw śpi i wybudza się ze snu w swojej więziennej celi.
- Anioły rozmawiają o przeznaczeniu i losie Gustawa.
- Gustaw przebudza się i umieszcza na ścianie napis, według którego przeobraził się w Konrada.
- W wigilię Bożego Narodzenia więźniowie gromadzą się w celi Konrada, by dyskutować i obchodzić święty dzień.
- Tomasz wpada na pomysł poświęcenia się więźniów bez rodzin, a Jakub Sobolewski opowiada o sznurze kibitek, które widział poza więzieniem.
- Więźniowie odśpiewują pieśń zemsty, a potem zostają rozgonieni do swoich cel.
- Konrad wypowiada wielki monolog romantyczny, w którym porównuje się do Boga, a także przyznaje sobie prawo do posiadania „rządu dusz”.
- Konrad traci przytomność, a o jego dusze okazują się walczyć diabły.
- Do celi Konrada przybywa Ksiądz Piotr, który odprawia nad nim egzorcyzm.
- Młoda dziewczyna w dworku szlacheckim pod Lwowem, modląc się, doznaje wizji Matki Boskiej.
- Ksiądz Piotr w czasie modlitwy doznaje proroczej wizji, w czasie której widzi przyszłość Polski, a także jej odrodzenie.
- Senator Nowosilcow jest dręczony przez koszmary, w których wszyscy się od niego odwracają.
- W warszawskim salonie trwa zabawa arystokracji polskiej i rosyjskiej – obie grupy mimo sprzecznych interesów politycznych, zainteresowane są wyłącznie swoimi majątkami, gardzą Polską i sprawami narodowymi.
- W salonie przy drzwiach stoi druga grupa zaangażowanych patriotów, którzy konspirują przeciwko caratowi i w końcu z niesmakiem opuszczają salon.
- Nowosilcow wyprawia bal i dyskutuje z Doktorem o sprawie Rollisona.
- Przybywa matka Rollisona, która żąda widzenia się z synem. Nowosilcow w końcu na to zezwala, choć nakazuje również sprowokować samobójstwo studenta.
- W czasie balu, matka wpada do salonu zrozpaczona, krzyczy, że jej syn został zamordowany i mdleje.
- Ksiądz Piotr rozmawia z Nowosilcowem.
- Doktor ginie rażony piorunem.
- Ksiądz Piotr uspokaja matkę Rollisona, po czym zostaje odesłany do studenta.
- Ksiądz Piotr rozmawia z Konradem po raz ostatni.
- Po zakończeniu kolejnego rytuału dziadów, Guślarz wraz z jedną z kobiet widzi kibitki wiozące polskich więźniów na Syberię; wśród nich jest także Konrad.
Dziady cz. III – plan wydarzeń
Autor: Grzegorz Paczkowski