Eugeniusz – charakterystyka

Autor: Grzegorz Paczkowski

Eugeniusz to jeden z bohaterów Tanga Sławomira Mrożka. To przedstawiciel najstarszego pokolenia bohaterów dramatu. Jego postać symbolizuje pokolenie starych intelektualistów, którzy w Polsce doby komunistycznej nie podejmowali walki z systemem, lecz wybierali milczącą ugodę. Hołdowali tradycjom polskim, lecz nie byli w stanie w realny sposób bronić ich w życiu codziennym. 

Charakterystyka Eugeniusza

Eugeniusz był bratem Eugenii. Jego wygląd był równie ekstrawagancki, jak reszty bohaterów. Dostosowywał się w ten sposób do nich, choć nie popierał ich postaw i zachowań. Był orędownikiem tradycyjnych wartości i konserwatywnego podejścia do życia. Nie był w stanie jednak dokonać żadnych zmian w pojedynkę ze względu na słabość swojego charakteru. Dlatego też tyle nadziei wiązał z postacią Artura, który też był skonfliktowany z resztą rodziny, lecz miał dużo więcej siły i młodzieńczej werwy od niego. 

Eugeniusz za wiele niepowodzeń i nieszczęść rodziny obwiniał Edka, podejrzanego i brutalnego mężczyznę. Gorąco namawiał Artura, by ten „rozprawił się” z Edkiem. Choć młodzieniec popiera ten pomysł, to jednak do wykonania „egzekucji” wysyła seniora, który zawodzi i poddaje się woli brutala. Zdaniem Eugeniusza cała rodzina powinna wrócić do tradycyjnego modelu i rodzinnych wartości. Uważa, że tylko w takim zachowaniu, tylko w takim schemacie tkwi szansa na szeroko rozumianą normalność. Mężczyzna jest jednak przykładem człowieka, który nie potrafi uargumentować swoich poglądów. Optuje za tradycją, jednak nie może nikogo do niej przekonać. Jego przekonania i poglądy są puste, skradzione, niepoparte żadną rzeczywistą wiedzą. 

Eugeniusz jest w dodatku oportunistą, człowiekiem strachliwym. Umie dużo mówić i wstępne „wygrane”, jakie odnoszą wraz z Arturem na froncie walki o powrót do tradycji, działają na niego motywująco i ośmielają go. Jednak zapał ten gaśnie równie szybko, jak się pojawia, gdy Artur obraża go za jego tchórzliwość i grozi mu śmiercią. Eugeniusz nie waha się wówczas przystąpić do Edka. To właśnie on jest postacią, która nad ciałem martwego Artura tańczy z Edkiem tytułowe tango. Jest to smutny symbol tego, jak polska inteligencja uległa brutalnej i tępej sile komunizmu, choć powinna do końca walczyć ze wszystkich sił i podtrzymanie rdzennie polskich i tradycyjnych wartości w społeczeństwie. Nawet tym od wielu dekad zniewolonym.

Eugeniusz jest smutnym przykładem jednostki, której zapał i wola giną w natłoku nieporządku, chaosu i anarchii. Jest już stary – nie dorównuje więc siłą fizyczną Edkowi ani Arturowi, których z tego powodu się boi. Swoją świetność intelektualną również ma za sobą – kiedy należy uargumentować własną postawę, Eugeniusz nie potrafi tego zrobić. Jest zdany na łaskę tego, kto akurat sprawuje władzę. 

Za pomocą postaci Eugeniusza, Sławomir Mrożek przedstawił całą grupę społeczną, którą był głęboko rozczarowany. Dawna inteligencja miała być świadectwem potęgi intelektualnej Polaków, która poradziła by sobie z tępymi hasłami komunizmu, jednak przegrała w starciu ze zwykłą przemocą. 

Dodaj komentarz